Algemeen

In deze beleidsparagraaf geven we u inzicht in alle  gemeentelijke investeringen, behalve de investeringen in grondexploitaties.

In de paragraaf gaan we nader in op de volgende categorieën van investeringen:
1.   Strategische investeringsagenda
2.   Voorgenomen investeringen waarover nog besluitvorming moet plaatsvinden
3.   Vastgestelde investeringen

1.   Strategische investeringsagenda
Bij de Perspectiefnota 2022-2025 heeft de Raad besloten tot het instellen van een Strategische Investeringsagenda (SIA) met de daarbij behorende uitgangspunten en voorwaarden. Bij de begroting 2022 is besloten vast te houden aan de uitgangspunten en daarbij de voorwaarde toe te voegen dat een investering minimaal € 5 miljoen moet bedragen. Dat betekent dat investeringen die gefinancierd worden uit de SIA moeten voldoen aan de volgende voorwaarden:

1. Het moet gaan om fysieke investeringen;
2. Met een minimale omvang van € 5 miljoen;
3. De investering moet in de omgevingsvisie (huidig of toekomstig) zijn benoemd of te linken zijn aan de gewenste voorzieningen die in de omgevingsvisie staan;
4. Bij voorkeur moet sprake zijn van cofinanciering. (niet strikt noodzakelijk)

Concreet betekent dit dat de Raad heeft besloten dat de volgende investeringen uit de SIA bekostigd kunnen worden:

1. Grote fysieke investeringen in relatie tot wonen en werken, zoals:

• Grootschalige gebiedsontwikkelingen > € 5 miljoen (bruto)
  • Zoals Spoorzone, Binnenstad, Zwartewaterzone, Oosterenk, Weezenlanden-Noord, Ijsselhallocatie, Eventvoorziening Voorsterpoort.
• (Nieuwe) investeringen in mobiliteit en bereikbaarheid > € 5 miljoen (bruto)
  • Zoals transformatie binnenring-buitenring, hoofdinfrastructuur wegen, station Zwolle-Zuid, spoorterminal Hessenpoort, overdekte fietsenstallingen.
• Grondexploitaties vallen er buiten, tenzij sprake is van een onrendabele top bij nieuwe grondexploitaties.

NB. Programmakosten vallen buiten de reikwijdte en worden afgewogen binnen de reguliere begrotingscyclus.

2. Iconische- of bijzondere projecten die een groot gebiedsversterkend karakter hebben, zoals nieuw museum of universiteit.
3. Investeringen in duurzaamheid (klimaat, energie en circulair) zijn integraal onderdeel van de kosten van een project of gebiedsontwikkeling en worden daarmee bekostigd vanuit de SIA als het project of de gebiedsontwikkeling onder de voorwaarden van de SIA vallen. De afweging tot welk kwaliteitsniveau de duurzaamheidsinvesteringen in de projecten en gebiedsontwikkelingen wordt meegenomen is een bestuurlijke afweging bij de behandeling van het desbetreffende raadsvoorstel en staat daarmee los van de instrument SIA.

In de notitie 'Strategische Investeringsagenda d.d 25 mei 2021' is een uitgebreide toelichting opgenomen over de uitgangspunten, criteria en een indicatieve opsomming van de toekomstige investeringsvraag. De toekomstige investeringsvraag ligt naar huidige inzichten tussen  € 200 en € 300 miljoen. In het voorjaar van 2022 vindt een actualisering plaats van de onder de SIA vallende projecten.

De Strategische Investeringsagenda is een belangrijk financieel instrument dat naast de spaarfunctie de gemeente ook beter in positie brengt als andere partijen in de stad willen investeren. Door te beschikken over budgetruimte kunnen we slagvaardiger inspelen op de financieringsmogelijkheden van derden. Een recent voorbeeld daarvan is regeling woningbouwimpulsen van het Rijk. Dit biedt kansen om een rijksbijdrage te verkrijgen in ontwikkelingen die we zelf ook willen, maar betekent ook dat de gemeente zelf in de ontwikkeling moet financieren. Daarvoor gebruiken we de budgetruimte van de SIA.

De investeringsruimte van de SIA wordt op twee manieren vorm gegeven:

• Incidenteel door storting van gelden in het Investeringsfonds strategische investeringen
• Structureel door het creëren van structurele budgetruimte in de begroting om onderhoudslasten die onlosmakelijk verbonden zijn aan de strategische investering op te vangen. Tevens kan deze ruimte ingezet worden voor de dekking van rente en afschrijving van de investeringen.

In 2021 is besloten de volgende investeringen ten laste van de SIA te brengen:

• Woningbouwimpuls Zwartewaterallee € 5,9 miljoen
• Eventvoorziening € 5,9 miljoen
• Woningbouwimpuls Spoorzone € 15,3 miljoen
• Binnenstad € 5,9 miljoen

De resterende investeringsruimte ligt op € 21 miljoen (in 2022) oplopend naar € 34 miljoen in de komende jaren, onder voorbehoud van het realiseren van de verwachte MPV resultaten.

Fonds bovenwijkse (of gebiedsoverstijgende) voorzieningen
In de informatienota d.d. 2 november 2020 is aangegeven welke stappen dienen te worden doorlopen om te komen tot een Nota kostenverhaal gebiedsoverstijgende voorzieningen. De ontwikkelingen op het gebied van de Omgevingswet (de concept amvb over het nieuwe instrument de “financiële bijdrage”), de Strategische Investeringsagenda en de aanvraag Woningbouwimpuls Spoorzone hebben in 2021 extra aandacht gevraagd en daarmee invloed gehad op de eerder afgegeven planning en inhoud van de op te stellen nota.

De Omgevingswet en de daarin benoemde instrumenten spelen een belangrijke rol bij het bepalen van de richting van de nota. Begin 2022 heeft het Rijk besloten de inwerkingtredingsdatum van de Omgevingswet uit te stellen tot 1 januari 2023. Het vaststellen van een nota dient daarom rekening te houden met de inwerkingtredingsdatum van de Omgevingswet en de ontwikkelingen/wijzigingen ten aanzien van de Omgevingswet die tot de datum van inwerkingtreding kunnen plaatsvinden. Ook heeft de onlangs gedane aanvraag Woningbouwimpuls Spoorzone invloed op de op te nemen lijst voorzieningen. Tevens leveren de recent vastgestelde Omgevingsvisie “Ons Zwolle van Morgen” en de in ontwikkeling zijnde Strategische Investeringsagenda belangrijke input voor het  bepalen van de richting van de nota.

In 2021 is gewerkt aan een praktische verdiepingsslag en zijn de denkrichtingen verkend. De verwachting is dat in de loop van 2022 het gesprek met de raad kan worden gevoerd waarbij richting kan worden gegeven aan de inhoudelijke uitwerking, de reikwijdte en de timing van vaststelling van de Nota kostenverhaal gebiedsoverstijgende voorzieningen. Het vaststellen van de nota kan dan in 2022 door de raad plaatsvinden.

2.   Voorgenomen investeringen waarover nog besluitvorming moet plaatsvinden
Naast de investeringen vanwege strategische nieuwe ontwikkelingen in de stad zijn er ook investeringen nodig om  de bestaande stad in stand te houden en onderhouden.
Onder de voorgenomen investeringen geven wij inzicht in de investeringen waarvoor in de begroting 2022 en verder structurele ruimte is opgenomen, maar waarover nog een afzonderlijk investeringsbesluit door de Raad moet plaatsvinden.

Voor de volgende investeringen is structurele ruimte in de begroting 2022 en meerjarenraming opgenomen:

• Integraal Huisvestingplan (IHP) onderwijshuisvesting: bij de behandeling van het eerste IHP bij de begroting 2018 zijn structurele middelen gereserveerd in de begroting. Op 29 juni 2020 is het (bijgestelde) Integraal Huisvestingsplan voor onderwijsvoorzieningen door de raad vastgesteld, waarbij is besloten  dat op een later moment besluitvorming zal plaatsvinden over de investeringen met bijbehorende dekking van de rente en afschrijvingslasten. Tot en met 2025 is structureel budgetruimte in de begroting beschikbaar om € 25 tot € 30 miljoen aan investeringen te kunnen financieren. De totale toekomstige investeringsvraag is fors hoger en loopt op termijn op naar € 200 miljoen zoals in het IHP is weergegeven. In de komende collegeperiode zullen voorbereidingen moeten worden getroffen om de financiering na 2026 te waarborgen.
• Fietsenstalling Binnenstad: bij de begroting 2021 is vanaf 2023 structurele ruimte gereserveerd voor de beheerskosten (€ 250.000) van een tweede fietsenstalling in de Binnenstad.

3.   Vastgestelde investeringen
Onder deze categorie vallen de investeringskredieten (exclusief de bouwgronden in exploitatie) waarover de raad voor of in 2021 al een besluit heeft genomen. Deze projecten worden gestart of zijn al in uitvoering. De investeringen vinden gefaseerd over meerdere jaren plaats in zogenoemde jaarschijven. Het overzicht van alle activa en kapitaallasten 2021  vindt u hier.

Per 1-1-2021 staat er in totaal € 141 miljoen aan restantkredieten uit. Dit saldo is gedurende 2021 aangevuld met € 99 miljoen nieuwe kredieten van genomen raadsbesluiten, voor onder ander de volgende grote investeringen: WoningbouwZwartewaterallee, Voorsterpoort-Oost, Statenzaalcomplex, Luttekstraat 35, Anno Melkmarkt 41, Human Capital, Stinspark. Dit geeft een totale investeringsruimte in 2021 en volgende jaren van  € 240 miljoen.

In 2021 waren de werkelijke investeringsuitgaven € 62 miljoen en is voor € 4 miljoen aan lopende kredieten afgesloten. Per saldo resteert eind 2021 € 174 miljoen aan restantkredieten.

De restantkredieten per 31-12-2021 van € 174 miljoen worden op de volgende manier gefinancierd:

• € 33 miljoen wordt gefinancierd vanuit de eigen gemeentelijke reserves
• € 46 miljoen wordt gefinancierd door bijdragen van derden
• € 95 miljoen wordt geactiveerd op de balans en via jaarlijkse rente en afschrijving binnen de programma’s gedekt.

In het financieel overzicht bij de programma-doelen wordt een specificatie en toelichting gegeven op de resterende en nieuwe kredieten.
Voor wat betreft de voortgang van de verschillende investeringen/projecten verwijzen wij u naar de voortgangsrapportage projecten, waar digitaal van alle projecten de voortgangsrapportages beschikbaar zijn.

Vervangingsinvesteringen
Vanwege (economische) veroudering en slijtage worden jaarlijks vervangingsinvesteringen gedaan om bijvoorbeeld de veiligheid, de bedrijfsvoering etc. te waarborgen. Een deel van de vervangingsinvesteringen loopt via de daarvoor ingestelde onderhoudsreserves, voor het andere deel worden investeringskredieten aangevraagd waarvan de lasten gedekt zijn uit de jaarlijks te ramen vervangingsbudgetten. De vervangingsinvesteringen hebben in hoofdzaak betrekking op het beheer in de openbare ruimte, onderwijshuisvesting en de bedrijfsvoering.
De vervangingsinvesteringen maken onderdeel uit van de lopende projecten en zijn integraal onder het onderdeel 'vastgestelde investeringen' opgenomen.