Algemeen

Algemene beschouwing
Met de Jaarstukken 2021 legt het college van burgemeester en wethouders verantwoording af over de realisatie van de Begroting 2021. De Jaarrekening 2021 van de gemeente Zwolle laat een positief resultaat zien van € 5,6 miljoen.

Ook in 2021 speelde de coronapandemie een belangrijke rol. De crisis had grote impact op onze stad, de inwoners en de ondernemers. Tegelijkertijd toonde Zwolle ook in 2021 veerkracht en zette de groei van de stad onverminderd voort. Hoewel Zwolle de coronacrisis goed doorstaat, is er wel degelijk sprake van sociale en economische schade. Vandaar dat we een sociaal herstelplan hebben opgesteld, met als doel inwoners te ondersteunen die getroffen zijn door de pandemie. Daarnaast hebben we in 2021 meerdere steunmaatregelen voortgezet om de gevolgen van de coronacrisis voor partijen in de stad te verminderen. Onze maatregelen zijn een aanvulling op de maatregelen van de Rijksoverheid.

Nu alle coronamaatregelen zijn afgeschaft, dient een nieuwe crisis zich aan. De oorlog in Oekraïne heeft ook gevolgen voor onze stad. Zwolle biedt ruimhartig opvang aan vluchtelingen uit Oekraïne. We zijn trots op de vele initiatieven vanuit de stad om hieraan een bijdrage te leveren of op andere manieren steun te bieden. De opvang van vluchtelingen regelen we samen met andere partijen in de stad en regio. Dat vraagt de komende periode het nodige van onze organisatie. De opvang brengt ook kosten met zich mee. Wij gaan ervan uit dat de Rijksoverheid deze kosten vergoedt.

De oorlog in Oekraïne zorgt ook voor economische onzekerheid en verder oplopende prijzen. We zien al een forse stijging van onze energiekosten en verwachten dat ook andere kosten gaan stijgen.

Zwolle groeit. In 2021 is de Omgevingsvisie vastgesteld. Daarin staat hoe we die groei de komende jaren in goede banen gaan leiden. Dat vergt de nodige investeringen. Daarom hebben we een strategische investeringsagenda opgesteld en hebben we alvast budget gereserveerd.

Andere belangrijke onderwerpen die in 2021 speelden zijn:

Ondersteuning gedupeerden van de toeslagenaffaire
Gezinnen die door de Belastingdienst onterecht zijn beschuldigd van fraude met kinderopvangtoeslag, bieden we hulp via ons Meldpunt Toeslagenaffaire Kinderopvang. Daarbij streven we naar een schuldenvrije toekomst voor alle gedupeerden.
Afgelopen jaar hebben we bijna 250 gedupeerden benaderd. Dat kon met informatie van de Belastingdienst. Veel inwoners gaven aan dat ze hun leven inmiddels weer op de rit hebben. Aan 25 gedupeerden hebben we verdergaande ondersteuning geboden, zoals psychosociale hulpverlening of financiële ondersteuning. Incasso’s hebben we tijdelijk stopgezet en gemeentelijke vorderingen hebben we kwijtgescholden. Het Rijk heeft schadevergoedingen grotendeels uitgekeerd.  

Evaluatie Sociaal wijkteam
Adviesbureau AEF heeft onderzoek gedaan naar de positie en werkwijze van het Sociaal wijkteam. Medewerkers van het Sociaal wijkteam weten inwoners met een ondersteuningsvraag steeds beter op weg te helpen. Zij bieden steeds vaker passende ondersteuning die dichtbij de inwoner is, zonder dat daarvoor een indicatie nodig is. Deze ontwikkeling sluit aan bij het doel van de hervormingsagenda sociaal domein: we willen in een zo vroeg mogelijk stadium hulp bieden, dat deze hulp beter aansluit bij wat de inwoner nodig heeft, waarbij we meer grip hebben op de kosten. Dat het Sociaal wijkteam onderdeel is en blijft van de gemeente Zwolle, heeft positief bijgedragen aan deze ontwikkeling. De lijnen tussen de verschillende afdelingen binnen de gemeente Zwolle zijn namelijk kort.

Relatie- en Scheidingsteam
In Zwolle willen we complexe scheidingen voorkomen. We zijn daarom in twee wijken gestart met het Relatie- en Scheidingsteam Zwolle. Dit team bestaat uit jeugd- en gezinswerkers, maatschappelijk werkers, mediators en advocaten. Het Relatie- en Scheidingsteam geeft praktisch advies en ondersteuning in verschillende fasen van een relatie of scheiding: bij relatietwijfel, wanneer mensen besloten hebben uit elkaar te gaan en na de scheiding.

Strategische onderwijsagenda
Kinderopvang, onderwijs en de gemeente trekken al jarenlang samen op om alle kinderen en jongeren in Zwolle en uit de regio het beste en meest passende onderwijs te bieden. We willen kinderen en jongeren (blijvend) optimale onderwijskansen bieden. Zodat zij kunnen ontdekken, leren en zich kunnen ontwikkelen tot volwassen inwoners die hun plek vinden in de samenleving. Om ze deze kansen te geven, blijft een goede samenwerking tussen kinderopvang, onderwijs, gemeente en andere maatschappelijke organisaties cruciaal. Daarom hebben we samen met de kinderopvang en het onderwijs een nieuwe strategische onderwijsagenda opgesteld: ‘Omdat ieder kind telt’. Daarin staan onze belangrijkste plannen voor 2021 – 2025. Zoals een experiment met vormen van coaching/ mentoraat over onderwijsinstellingen heen.

Water en klimaat
Regio Zwolle heeft van het Rijk de status van NOVI-gebied gekregen. Dat biedt ons de kans om nog meer samen te werken met de landelijke overheid als het gaat om slimme klimaatoplossingen. Want we willen Regio Zwolle ontwikkelen tot de delta van de toekomst: een klimaatbestendige, blijvend aantrekkelijke woon- en leefomgeving en een economisch vitale topregio in Nederland.
Een mooi voorbeeld van hoe we nu al oplossingen bedenken voor ruimtelijke en klimaatvraagstukken is de fietsenstalling onder het Stationsplein. Door allerlei slimme technieken kunnen het plein en de fietsenstalling enorme hoosbuien opvangen. In de toekomst gaan we meer van dit soort oplossingen toepassen in stad en regio.  

Mijn Zwolle van morgen
Afgelopen jaar is de Omgevingsvisie ‘Mijn Zwolle van morgen 2030’ vastgesteld. In de Omgevingsvisie is de toekomst van de stad beschreven. Dat toekomstbeeld gaat over de fysieke leefomgeving: alles wat we buiten zien en wat nodig is om te kunnen leven, wonen, werken, leren en ontspannen. Met de Omgevingsvisie geven we richting, sturing en duidelijkheid hoe we Zwolle willen ontwikkelen. De kwaliteit van leven in onze stad staat daarbij voorop. Per wijk hebben we de belangrijkste ontwikkelingen op een rijtje gezet. Voorbeelden zijn de bouwplannen in de Zwartwaterzone en Spoorzone.

Binnenstad
We zijn een karakteristieke stad die aantrekkelijk is om te wonen, bezoeken en te werken. Een plek waar ontmoeting en veelzijdigheid centraal staan. Dat geldt ook voor onze binnenstad. We zorgen daar voor meer levendigheid, groen, bedrijvigheid en andere verbeteringen. Zo heeft het Broerenkwartier afgelopen jaar een metamorfose ondergaan, waarbij onder andere het terras bij het Vliegerhuys is vernieuwd. Het Weversgildeplein is groener en mooier geworden en straten in het Museumkwartier zijn opgeknapt en voorzien van geveltuintjes. Ook het Broerenkerkplein knappen we op. Voor het Handelshuys (het oude V&D-pand) en het C&A-pand zijn de voorlopige ontwerpen al klaar.
Om de binnenstad nog aantrekkelijker te maken, hebben we afgelopen jaar inwoners, ondernemers en organisaties gevraagd naar ideeën voor een sterk stukje Zwolle. Deze ideeën zijn een belangrijke basis voor het nieuwe ontwikkelprogramma ‘Ons Stadshart van Morgen’. Een van de belangrijkste punten daaruit is de singelzone: het gebied dat net buiten de singel ligt. We willen dat de verbinding tussen de historische binnenstad en de omliggende wijken beter wordt. Met meer ruimte voor voetgangers en fietsers, cultuur en recreatie. Waarbij dit deel van de stad ook voor bedrijven aantrekkelijker wordt.

Sport
De coronapandemie heeft opnieuw bevestigd hoe belangrijk het is om te sporten en bewegen. Sportclubs hebben daarin een belangrijke rol. Zo konden jong en oud ook tijdens de lockdown blijven bewegen dankzij SportService Zwolle en andere betrokkenen uit de stad.
In 2021 zijn de nieuwe WRZV-hallen geopend. Deze sportaccommodatie biedt ruimte aan verschillende sportorganisaties, verenigingen en onderwijsinstellingen. De nieuwe hallen zijn energieneutraal: het gebouw wekt net zoveel energie duurzaam op als dat er wordt gebruikt. De ruimte om de WRZV-hallen zijn ook klimaatbestendig ingericht, met bijvoorbeeld groene, schaduwrijke plekken. Een mijlpaal voor de sport in Zwolle en belangrijk voor Voorsterpoort.

Cultuur
Afgelopen jaar zijn het Cultureel Perspectief Zwolle 2040 en de Uitvoeringsagenda cultuur 2021 – 2024 vastgesteld. Zwolle wil een cultureel en toeristisch aanbod dat past bij een grote stad. Daarom investeren we komende jaren fors in kunst, cultuur, toerisme en evenementen. De stad groeit namelijk niet alleen door de komst van meer huizen en  bedrijven, maar ook door een sterk cultureel en toeristisch klimaat. Zwollenaren profiteren daarvan. En de economie van de stad heeft hier baat bij. Want het trekt kenniswerkers, innovatieve ondernemers en starters aan. Daarom investeren we in kunst en cultuur in de stad en in de wijken. En komt er extra geld voor cultuurgezelschappen, talentontwikkeling, werk- en speelplekken voor kunstenaars, nieuwe evenementen en toeristisch aanbod.

Economie
Ondernemers konden tijdens de coronacrisis rekenen op financiële hulp van het Rijk. Aanvullend daarop konden zij voor hulp en ondersteuning terecht bij de Regio Zwolle Brigade. Bijvoorbeeld om in contact te komen met andere bedrijven om personeel in- en uit te lenen. Zo zijn meer dan 100 horecamedewerkers bij andere organisaties aan de slag geholpen tijdens de lockdownperiode. 
Ook voor de langere termijn investeren we in onze economie. Samen met de andere 21 gemeenten van Regio Zwolle willen we de vierde economische regio van het land worden. Om die ambitie waar te maken, zetten we in op de creatieve maakindustrie, zorg, ICT en e-commerce.
Een onderdeel van de crisis- en herstelaanpak Regio Zwolle is de human capital-aanpak. Hiervoor is een bestuursakkoord afgesloten. We zetten in op extra digitale dienstverlening en de aanpak van jeugdwerkloosheid. Ook bevorderen we een leven lang ontwikkelen. Dat doen we met extra mogelijkheden vanuit het regionale ontwikkelfonds. Samen met onderwijs, bedrijfsleven en inwoners zijn we er zo in geslaagd kennis en vaardigheden van (potentiële) werknemers te vergroten en versterken.   

Verstedelijkingsstrategie/MIRT
Samen met het Rijk en Waterschap Drents Overijssel werkt Regio Zwolle aan een verstedelijkingsstrategie: we willen meer woningen, zorgen voor een blijvend goede bereikbaarheid en een regio die klimaatbestendig is. Die ambities hebben we met elkaar gekoppeld en dat hebben we gedaan op vier niveaus: nationaal, provinciaal, regionaal en lokaal. Daardoor kunnen we op elk niveau in samenhang en op het juiste moment besluiten nemen over gezondheid en natuur, wonen en werken, economie, verkeer en vervoer en energie en klimaat. Komend jaar maken we concrete afspraken wie wat gaat doen.

Financieel resultaat jaarrekening 2021
De jaarrekening 2021 van de gemeente Zwolle laat een positief resultaat zien van € 5,6 miljoen. Dit is het resultaat na verrekening van de toegestane reservemutaties. Het voordeel is op hoofdlijnen als volgt te verklaren:

• Bij de jaarrekening zijn enkele projecten afgesloten, per saldo een incidenteel voordeel van € 1,0 miljoen.
• Bij de lokale heffingen (OZB) en het gemeentefonds is deels sprake van een voordeel van circa € 2,0 miljoen. Voor een deel is het voordeel structureel, dit wordt verwerkt in het financieel meerjarig perspectief.
• Het resterende verschil van € 2,6 miljoen is vooral het gevolg van incidentele onbenutte budgetruimte op diverse programma’s, deels vanwege corona, en een nadelig resultaat op de jeugduitgaven.

Het positieve resultaat van de jaarrekening voegen we toe aan de algemene concernreserve.

Ook in 2021 hebben we van het Rijk een reële compensatie ontvangen voor de nadelige gevolgen van de coronamaatregelen. In de beslisnota 'Begrotingswijziging gevolgen corona maatregelen 2021' van 29 november 2021 hebben we de Raad geïnformeerd over budgettaire gevolgen vanwege corona. In 2022 zal nog een verrekening plaatsvinden voor de gederfde inkomsten (zoals parkeren en toeristenbelasting)  over het jaar 2021. De risico's met betrekking tot het verleende uitstel van huurbetalingen en belastingen zijn fors afgenomen. Eind 2021 zijn de vorderingen grotendeels ontvangen en voor het resterende deel zijn afspraken gemaakt over de wijze van afbetalen. Het risico op oninbaarheid is beperkt, dit is reden om het risicobedrag in het weerstandsvermogen van € 5 miljoen te verlagen naar € 1 miljoen. Bij de begroting 2023 wordt deze risicoreservering geactualiseerd.  

Naast het risicobedrag is bij de begroting 2021 besloten een coronabudget van € 2,5 miljoen beschikbaar te stellen, om noodlijdende sectoren te ondersteunen en maatregelen in het kader van de toezicht en handhaving uit te kunnen voeren. Het budget is onder andere ingezet voor kwijtschelding precariobelasting, nadelen op TVS regeling sportverenigingen, verlaging huur vastgoedpanden, vervolgafspraken ketenpartners, toezicht en handhaving en ondersteuning jongeren. Eind 2021 resteert circa € 1 miljoen in het coronabudget.
Verder zijn ontvangen rijksgelden voor coronacompensatie doorgezet naar culturele instellingen, sociaal herstelplan, Tiem bv, wijkorganisaties, ondersteuning jongeren en sportverenigingen, uitvoering Tozo- en Tonkregelingen.

Het positieve resultaat van de jaarrekening voegen we toe aan de algemene concernreserve. De weerstandsratio om de gemeentelijke risico’s op te vangen is 119% en ligt daarmee behoorlijk hoger dan de vastgestelde normratio van 80%.  In de actuele ontwikkelingen omtrent de stijgende energie- en grondstofprijzen en de oorlog in Oekraïne zien we reden om voorlopig een hogere weerstandsratio aan te houden.

Gemeentelijke heffingen
Het financieel beleid van de gemeente heeft drie uitgangspunten: een sluitende begroting, ruimte voor toekomstige investeringen, knelpunten en risico’s en het laag houden van de lastendruk voor inwoners. In 2021 zijn de gemeentelijke heffingen met het inflatiepercentage van 2,7% aangepast, met uitzondering van:

• De tarieven voor de parkeerbelasting worden niet verhoogd, deze worden eens per drie jaar verhoogd, 2020 was het laatste jaar.
• De tarieven voor toeristenbelasting worden verhoogd met € 0,15 voor campings en € 0,50 voor de overige accommodaties conform eerdere besluitvorming.
• De tarieven voor rioolheffing worden niet verhoogd.
• De tarieven voor omgevingsvergunning worden verhoogd met 3,7% ter dekking van hogere ICT kosten.
• De dwangsom voor het afhalen van een fiets bij AFAC niet te verhogen omdat daar met duidelijk afgeronde bedragen wordt gewerkt.

Toelichting belangrijkste verschillen
De verschillen tussen de Jaarrekening en de laatst gewijzigde begroting ad € 5,6 miljoen staan uitvoerig toegelicht  bij de verantwoording per doel. Daar zijn ook de verschillen voor en na resultaatbestemming toegelicht en wordt nader ingegaan op het structurele dan wel incidentele karakter van ontstane verschillen.

Hieronder staan de belangrijkste verschillen op programmaniveau. Daarbij  is uitgegaan van het gerealiseerde resultaat. In deze verschillen zijn de onttrekkingen aan c.q. stortingen in de diverse reserves dus al meegenomen. Aansluitend volgt een korte toelichting  om op hoofdlijnen een beeld te geven van de belangrijkste verschillen.