Paragrafen

Inleiding
De paragraaf weerstandsvermogen en risicomanagement gaat over de risico’s die uitvoering van het gemeentelijk beleid met zich meebrengt. De nota weerstandsvermogen en risicomanagement 2018 is het beleidskader voor deze paragraaf. Hierin liggen de te hanteren uitgangspunten bij het opstellen van de risico-inventarisatie en de kaders voor het beoordelen van het weerstandsvermogen vast. Ook de hoogte van de algemene concernreserve is daarin opgenomen.

De gemeente Zwolle wil over voldoende middelen beschikken om onvoorziene gebeurtenissen op te vangen, zonder genoodzaakt te zijn om direct in te grijpen in de begroting en daarmee in het gemeentelijke beleid. Hiertoe wordt tweemaal per jaar geïnventariseerd welke financiële risico’s de gemeente loopt, waarvoor geen beheersmaatregelen of voorzieningen zijn getroffen en geen verzekering is afgesloten. Op basis hiervan wordt door middel van kansbepaling de benodigde weerstandscapaciteit bepaald en afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. Als normratio (= verhouding tussen de beschikbare weerstandscapaciteit en de benodigde weerstandscapaciteit) houden we 0,8 aan. Binnen de bandbreedte 0,6 tot 1,0 is geen directe actie noodzakelijk, daarbuiten wel.

De paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing geeft inzicht in:

• Het beleidskader;
• Een inventarisatie van de risico’s;
• Een inventarisatie van de benodigde en de beschikbare weerstandscapaciteit.

De beoordeling van de relatie tussen benodigd en beschikbaar weerstandscapaciteit (het weerstandsvermogen) en de voorgeschreven kengetallen (netto schuldquote, solvabiliteitsratio, grondexploitatie, structurele exploitatieruimte en belastingcapaciteit).
De inventarisatie van de risico’s heeft plaatsgevonden met maart 2022 als peilmaand. In deze paragraaf zijn de openbare risico’s opgenomen, met een bijbehorende overzicht. In dit overzicht is ook het totaalbedrag opgenomen voor de vertrouwelijke risico’s. Risico’s die conform de WOB als vertrouwelijk zijn betiteld, zijn vertrouwelijk separaat aan de Raad beschikbaar gesteld.
De paragraaf geeft geen inzicht in het gevoerde risicomanagement. Dat is het beleid over het voorkomen, minimaliseren en beheersen van risico’s. Hieraan is binnen de diverse programma’s en afzonderlijke raadsstukken aandacht besteed.

De inventarisatie met een totaal van € 48,4 miljoen aan gewogen risico's kent diverse onderdelen. Onderstaand overzicht geeft daartoe een financieel beeld.

(bedragen x €1.000)

Risico's vanwege corona:
In 2020 en 2021 hebben we vanwege de coronamaatregelen een aanvullend risicobedrag van € 5 miljoen in het weerstandsvermogen opgenomen voor met name het risico op oninbaarheid van verleende uitstel van belasting- en huurverplichtingen, meerkosten en gederfde inkomsten die hoger liggen dan de door het Rijk verleende compensatie. In de beslisnota 'Begrotingswijziging gevolgen corona maatregelen 2021' van 29 november 2021 hebben we aangegeven dat deoninbaarheid van het verleende uitstel van betalingen op gemeentelijke huren sterk is afgenomen en het Rijk haar afspraak van reële compensatie voor meerkosten en gederfde inkomsten is nagekomen.
Begin 2022 constateren we dat bij de belastingen geen sprake meer is van noemenswaardige achterstand en dat de openstaande vorderingen op huurbetalingen fors zijn afgenomen en dat betalingsafspraken zijn gemaakt over de resterende vorderingen. Ook bij de verstrekte geldleningen en garantstellingen vanwege corona is het risico beperkt. Het aantal verstrekte geldleningen gerelateerd aan corona is beperkt ( € 73.000) en er zijn betalingsafspraken gemaakt.
We zien in de huidige fase van de coronapandemie geen reden meer om een apart bedrag voor corona in het weerstandsvermogen te oormerken en nemen het risico mee als onderdeel van de gehele risicoberekening, zie onderdeel algemene- en specifieke uitgaafrisico's.

Stijgende energie- en andere prijzen / Oorlog in Oekraïne
De al enkele maanden toenemende inflatie - vooral door stijgende energieprijzen en grondstofprijzen - neemt als gevolg van de oorlog in Oekraïne verder toe. De energieprijzen stijgen (begin maart) met de dag. Deze prijsstijgingen hebben ook een kostenopdrijvend effect op diverse andere prijzen en mogelijk ook op toekomstige loonontwikkelingen.
De prijsstijgingen raken de gemeente in de volle breedte, voor een deel ontvangen we mogelijk compensatie via het gemeentefonds, maar de verwachting is dat dit bij lange na niet toereikend zal zijn om de extra kosten op te vangen. Op dit moment (maart 2022) constateren we dat de stijgende energieprijzen een direct effect hebben op onze energierekening. In de eerste beleidsrapportage 2022 nemen we hiervoor een stelpost op van € 1,5 miljoen.
Ook voor de te ontwikkelen projecten heeft de prijsstijging grote gevolgen. Vooral in de bouw en infra zijn de prijsstijgingen gemiddeld 20%-25%. Maar ook in de andere gemeentelijke sectoren zal de prijsstijging te voelen te zijn. Dit legt een druk op de beschikbare- en toekomstige budgetten. De komende tijd zullen contracten moeten worden verlengd, aanbestedingen voor nieuwe projecten moeten worden gedaan.
Het kwantificeren van een risicobedrag of budget om deze ontwikkelingen op te kunnen vangen is thans niet te maken. De huidige situatie geeft ons reden om meer weerstandsvermogen aan te houden dan de afgesproken norm van 80%. Voorlopig houden we de beschikbare ruimte in het weerstandsvermogen aan, hiermee komt de weerstandsratio op 119%.

Naast het effect van de prijsstijgingen op de projecten zien we ook dat de schaarste aan grondstoffen en beschikbaarheid van personeel leiden ertoe dat projecten een langere doorlooptijd gaan krijgen aangezien deze factoren van grote invloed zijn op de termijn waarbinnen een project gerealiseerd kan worden. Aannemers krijgen bijvoorbeeld geen prijzen meer bij toeleveranciers of tegen hele hoge tarieven. Dit speelt met name bij projecten in de bouw en infra.