Sociaal domein

De samenleving als geheel draagt bij aan een optimaal (positief) opvoedingsklimaat voor alle kinderen. Primair zijn de ouders / opvoeders zelf verantwoordelijk voor de opvoeding. Eventuele belemmeringen bij opgroeien en opvoeden van kinderen en jongeren worden tijdig gesignaleerd, zodat preventieve ondersteuning mogelijk is. Als de situatie dat vraagt, zetten we specialistische hulp en kennis in, zo zwaar als moet en zo licht als kan. Dit kan een individuele, collectieve, lokale of (boven-)regionale oplossing zijn.

We zetten in op het bieden van integrale ondersteuning waarbij het resultaat voor het kind / gezin (integrale gezinsaanpak) centraal staat en niet de verrichte inspanning. Maatwerk en flexibiliteit zijn hierbij belangrijke uitgangspunten. Collectief aanbod prevaleert daar waar mogelijk boven individuele hulpverlening, ook waar dit onderdeel uitmaakt van een breder arrangement. Eén organisatie is verantwoordelijk voor het behalen van de afgesproken resultaten en schakelt daarbij – waar nodig – andere jeugdhulpaanbieders in. We stimuleren betrokken hulpverleners hiermee om over de eigen grenzen heen te kijken, samen te werken en te vernieuwen in het belang van het kind/gezin. Specifiek verbeteren we de aansluiting tussen jeugdhulp en andere ondersteuning (18-/18+).

De samenwerking tussen het Sociaal Wijkteam, de scholen en de andere partners in de sociale basis draagt steeds meer bij aan een optimaal en positief opvoedklimaat voor alle kinderen. Indien nodig heeft het Sociaal Wijkteam of een andere verwijzer (met name huisartsen, gecertificeerde instellingen voor jeugdbescherming en jeugdreclassering) de noodzakelijke specialistische jeugdhulp ingezet. En dat bleek in 2021 met name als het gaat om jeugd-ggz vaak nodig.
De coronacrisis en met name de beperkende maatregelen raakten de jeugd hard; vooral bij kinderen en jongeren die al problemen hadden bleek sprake van een verergering van de problematiek. Wanneer jeugdhulp nodig was vanwege leed door bijvoorbeeld eenzaamheid, depressies, suïcidaliteit en eetstoornissen, zetten we passende hulp in voor onze inwoners. Maar de jeugdigen konden ook in moeilijke tijden rekenen op ondersteuning, hulp en zorg, opdat zij gezond en veilig opgroeien tot volwassenen die een eigen plek kunnen innemen in onze maatschappij en zich optimaal kunnen ontplooien. Indien noodzakelijke jeugdhulp niet voldoende geboden kon worden in de gezinssituatie, hebben we tijdelijk of langdurig jeugdhulp met verblijf geboden.

We bieden een kwalitatief passend aanbod aan jeugdhulp (niet vrij toegankelijk) bij problemen met opvoeden en opgroeien, geestelijke problematiek, stoornissen en beperkingen, zodanig dat:

• Die jeugdhulp kinderen, jongeren en ouders aantoonbaar helpt (doelrealisatie en uitval).
• Kinderen, jongeren en hun ouders tevreden zijn over de ondersteuning.
• Ondersteuning tijdig beschikbaar is.
• Hulpvragen naar de mening van ouders en jongeren in samenhang worden opgepakt.
• Jongeren en gezinnen met een hulpvraag geen hinder ondervinden van de overgang van 18- naar 18+.

Michiel van Willigen

• Inkoop, monitoring, regionale inhoudelijke thema’s en contractmanagement van niet vrij toegankelijke jeugdhulp laten uitvoeren door de Regionale Serviceorganisatie Jeugd regio IJsselland.
• Uitvoeren en doorontwikkelen van de regionale transformatieagenda jeugdhulp in relatie tot de Zwolse hervormingsagenda.
• Doorontwikkelen van de regionale monitor (RIJM) die eenduidige regionale en gemeentelijke informatie geeft, waardoor meer zicht en grip wordt gerealiseerd op de resultaten van de per 1 januari 2018 ingevoerde resultaatsgerichte bekostiging.
• Regionale doorontwikkeling van het inkoopmodel jeugdhulp, gericht op resultaatsturing voor alle jeugdhulp en met specifieke aandacht voor een onderscheid tussen hulpverlening en woonvoorzieningen.
• Voorbereiding en implementatie van nieuwe contracten jeugdhulp (per 1 januari 2022).
• In aanloop naar die nieuwe contracten in regionaal verband alvast inhoudelijke vernieuwingen doorvoeren waar dat kan.

• Verbeterde inzet voor jongeren vanaf 18 jaar die uitstromen uit jeugdhulp en die nog ondersteuning nodig hebben vanwege bijvoorbeeld een huisvestingsbehoefte.
• Verder uitvoeren maatregelen dyslexie en BSO Plus.
• Uitvoering lokaal cliëntervaringsonderzoek jeugdhulp.
• Zwolse Relatiedesk inrichten, als samenwerking van SWT met professionals uit het veld.
• Bij de toegang (Sociaal Wijkteam):

1. de scherpte van de wet en het contract nog meer gebruiken als hulpmiddel,
2. toewijzingsprincipe hanteren ‘licht of midden, tenzij’ (en daarbij ook regionaal criteria nader bepalen),
3. verbetering samenwerking met gecertificeerde instelling.

• In april 2021 zijn we samen met de andere tien gemeenten in de jeugdregio IJsselland gestart met de aanbestedingsprocedure voor de inkoop van specialistische jeugdhulp. Met het nieuwe inkoopmodel  werd ingezet op meer en beter grip krijgen op de kwaliteit, continuïteit en kosten van jeugdhulpverlening en het optimaal faciliteren van de beoogde transformatie. Daarvoor is een goede samenwerking noodzakelijk en mede daarom willen we voor een langere periode contracten sluiten.
  Om drie redenen is de aanbestedingsprocedure helaas afgebroken:
  • de aanbieders hadden dermate veel vragen en bezwaren over de bekostiging en de tarieven dat nadere gesprekken noodzakelijk waren,
  • in landelijke rapporten en juridisch artikelen werden begin 2021 door oa de VNG belangrijke uitspraken gedaan over inkoop van jeugdhulp en tariefdifferentiatie.
  • de aanbieders hadden meer duidelijkheid nodig over de werkwijze met individuele budgetten (keuzebudgetten) in het nieuwe inkoopmodel.

We hebben gehoor gegeven aan deze signalen en daarom de ingangsdatum van het nieuwe inkoopmodel met één jaar uitgesteld (naar 2023). Dat moet leiden tot een beter inkoopmodel, waarin we samen met de aanbieders optimaal samenwerken en de passende hulp steeds tijdig beschikbaar is. Na het voeren van de benodigde gesprekken met de aanbieders wordt de aanbesteding weer opnieuw gestart. Zo kunnen aanpassingen rechtmatig en zorgvuldig doorgevoerd worden zonder inschrijvende jeugdhulpaanbieders ongelijk te behandelen.

• De bestaande raamovereenkomsten met de aanbieders zijn verlengd tot 1 januari 2023 zodat de continuïteit van hulpverlening is geborgd. Daarbij zijn enkele noodzakelijke aanpassingen gedaan en zijn de tarieven geïndexeerd.
• In samenwerking met gemeenten uit meerdere jeugdregio’s is een start gemaakt met de uitvoering van het plan van aanpak dat moet leiden tot vermindering van de instroom in gesloten jeugdhulp, zodat steeds minder jeugdigen geplaatst hoeven te worden in een gesloten setting.
• Samen met de regio Twente is gestart met een bovenregionaal project op basis van een landelijke specifieke uitkering (SPUK) om driemilieusvoorzieningen van onder meer Trias Jeugdhulp samen door te ontwikkelen tot kleinschalige, gezinsgerichte woonvoorzieningen.
• In het project Traineeship Gedwongen Kader Jeugd IJsselland zijn drie trainees, die pas zijn afgestudeerd van de opleiding Social Work, gestart voor een traject van twee jaar waarin ze gaan werken bij de raad voor de kinderbescherming, Veilig Thuis en de jeugdbescherming.
• De inzet van het Integrale spoedhulpteam heeft in de jeugdregio IJsselland naar schatting in 2021 ruim 45 keer een uithuisplaatsing voorkomen. In 2022 wordt een evaluatie uitgebracht over deze nieuwe werkwijze.
• We hebben behoefte aan meer zicht, inzicht en grip op de jeugdzorgkosten. Daarom hebben we een project opgestart om de sturingsinformatie jeugdzorg te verbeteren. Vanuit verschillende disciplines is geanalyseerd hoe de sturingsinformatie jeugdzorg in Zwolle verbeterd kan en moet worden. Dit heeft geresulteerd in een rapport met aanbevelingen over de noodzakelijke verbeteringen in de informatievoorziening en over een sturingsmodel om de bedrijfsvoering ‘in control’ te brengen.
• Het Rapport Verbetering Sturingsinformatie Jeugdzorg Zwolle is in oktober aan de gemeenteraad gezonden. Inmiddels is een projectleider aangesteld voor de uitvoering van de aanbevelingen.
• Het jaarlijkse cliëntervaringsonderzoek jeugd is uitgevoerd en het rapport is op 1 november 2021 aan de gemeenteraad verzonden.
• In 2021 is besloten tot het opzetten van een proeftuin dyslexie met de Zwolse scholen voor primair onderwijs, gericht op versterking van preventie en ondersteuning bij dyslexie op school. De voorbereidingen zijn in 2021 gestart met de vaststelling van een projectopdracht en de werving van een projectleider voor de beoogde proeftuin. Start van de proeftuin is gepland met ingang van schooljaar 2022-2023.
• De werkwijze BSO+ is na de pilotfase doorgezet. Uitgangspunt is dat kinderen met een ondersteuningsvraag zoveel als mogelijk naar een reguliere BSO-voorziening gaan.
• In het kader van Spoor 6 (één gezin, één plan) van de Hervormingsagenda Sociaal Domein, hebben we samen met het Instituut voor Publieke Waarden 15 complexe ‘multiprobleem-cases’ geselecteerd, waarbij we per casus een integraal doorbraakplan maken.
• In oktober heeft Trias Jeugdhulp de locatie Zwanenburg geopend, een kleinschalige woonvoorziening voor jongeren met autismespectrumstoornissen. In deze woonvoorziening helpt Trias jongeren richting een zo zelfstandig en zelfredzaam mogelijke toekomst.
• We zetten specifiek in op een verbeterde aansluiting van jeugdhulp met verblijf naar huisvesting voor meerderjarigen. Dit gaat om jongvolwassenen die vanaf hun 18e uitstromen uit jeugdhulp, maar nog wel een ‘woonvraag’ hebben en daarnaast ook behoefte aan begeleiding vanuit de Wmo. In 2021 is dit opgenomen in het programma Wonen en Zorg.

De lasten zijn hoger dan begroot waardoor een nadelig resultaat wordt gerealiseerd van € 697.041. Dit nadelig resultaat is inclusief de meerkosten Corona van € 141.500. Daar tegenover staat een voordelig resultaat op programma 10 van € 141.500 vanuit de decembercirculaire.  

In de afgelopen jaren hebben we mede als gevolg van de coronamaatregelen te maken gekregen met een stijging van de jeugdhulpuitgaven. Zie ook de raadsinformatienota van 8 februari 2022 over de uitgaven jeugdhulp 2021. Op dat moment hadden we een nog hogere overschrijding verwacht, met name omdat we rekening hielden met late declaraties van aanbieders. Mede dankzij maatregelen om tijdig declareren aan te moedigen, blijkt de hoeveelheid late declaraties mee te vallen.  

De beperkende coronamaatregelen raken de jeugd hard. Vooral bij kinderen en jongeren die al problemen hadden is sprake van een verergering van de problematiek. Nu de meeste maatregelen beëindigd zijn gloort ook voor de jeugd weer meer perspectief. Maar de effecten laten zich nog wel gelden. Met name bij de jeugd-ggz was sprake van een forse stijging in de aantallen en de zorgzwaarte. Ook zagen we bij individuele begeleiding de zorgzwaarte toenemen èn daalde de ambulante groepsbegeleiding in de zwaardere categorie. Het Sociaal Wijkteam is gevraagd hierop te letten en waar mogelijk vaker in te zetten op collectieve inzet van begeleiding.