Sociaal domein

We bieden een vangnet voor wie niet in eigen levensonderhoud kan voorzien. Dit doen we op grond van de Participatiewet, waarin rechten en plichten voor het ontvangen van bijstand verwoord zijn. We verstrekken een bijstandsuitkering voor kosten levensonderhoud en bijzondere bijstand voor onvoorziene noodzakelijke kosten die niet uit eigen middelen kunnen worden voldaan. Hierdoor voorkomen we armoede en sociaal isolement. We stimuleren met goede en simpele communicatie en bekendheid van regelingen dat inwoners tijdig een beroep op inkomensondersteuning doen. Door tijdige ondersteuning wordt ernstige schuldensituatie voorkomen en kunnen inwoners blijven participeren. We geven uitvoering aan het convenant Zwolle Armoedevrij!.

In 2021 is de Armoede en schuldenmonitor uitgebracht. Deze jaarlijkse monitor geeft inzicht in de ontwikkelingen in omvang en aard van de doelgroep inwoners die rondkomen van een laag inkomen. De cijfers over de minimahuishoudens zijn afkomstig van het CBS. Omdat deze cijfers op gemeenteniveau jaren later beschikbaar komen, rapporteren we in de armoede-en schuldenmonitor de cijfers van 2018 en soms de voorlopige cijfers van 2019. Het aandeel minimahuishoudens in Zwolle is iets afgenomen: van 11,3% in 2016 naar 10,9% in 2019 (voorlopig cijfer). Het percentage minimahuishoudens in Zwolle ligt sinds 2015 iets hoger dan het landelijk gemiddelde (voorlopig cijfer: 10,4% in 2019). De voorlopige cijfers laten zien dat Zwolle in 2019 6.100 huishoudens telt met een inkomen van maximaal 110% van het sociaal minimum gedurende tenminste 1 jaar. De toename in het aantal minimahuishoudens die sinds 2013 gaande was, lijkt tot stilstand te komen.
Binnen de groep minima werd eind 2021 aan 3624 Zwollenaren een bijstandsuitkering verstrekt. Er is sprake van een daling van het volume t.o.v. het jaar 2020. In 2021 bleven de maatregelen, om de effecten van corona te verzachten, grotendeels van kracht. Door het bieden van inkomensondersteuning kunnen minimahuishoudens in hun eigen levensonderhoud voorzien en via (een traject naar) werk, vrijwilligerswerk of sociale activiteiten meedoen in de Zwolse samenleving.  

We bieden ondersteuning aan inwoners die terecht een beroep doen op het gemeentelijk vangnet zodat ze niet onder de Zwolse armoedegrens hoeven te leven, zodanig dat:

• Als Zwolse armoedegrens geldt een inkomen tot 110% van het sociaal minimum. De inkomensgrens geldt voor inkomens uit loondienst, eigen onderneming of uitkering.
• Ondersteuning past binnen wettelijke kaders, zoals de Participatiewet.  
• Iemand die een beroep doet op de gemeente voor inkomensondersteuning, zich naar vermogen inzet om, zo snel en zo veel als mogelijk is, weer zelf in het levensonderhoud te kunnen voorzien.
• Uitstroom naar betaald werk of eigen bedrijf gestimuleerd wordt.
• Zoveel mogelijk mensen die tot de doelgroep behoren gebruik maken van de inkomensondersteunende maatregelen.
• Juiste informatieverstrekking door aanvragers bevorderd wordt.
• Het aanvragen van regelingen zo min mogelijk administratieve lasten oplevert.
• De aanvragen zoveel als mogelijk afgehandeld worden binnen de wettelijke termijnen die daarvoor gesteld zijn.  

Preventie van en ondersteuning bij zorgkosten vanaf 2017 (raadsbesluit juli 2018)

Dorrit de Jong

René de Heer

• We verstrekken bijstand voor kosten levensonderhoud.
• We verstrekken bijzondere bijstand voor noodzakelijke, onvoorziene kosten.
• We verstrekken een tegemoetkoming in de kosten voor sportieve, maatschappelijke en culturele activiteiten (Participatieregeling voor volwassenen).
• We zetten een team van sociaal rechercheurs in voor handhaving binnen het sociaal domein. Als onderdeel van de Begroting 2021 wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met bestedingsvoorstel 17 (digitale recherche). In het huidige begrotingsjaar 2020 is een pilot gedraaid met digitale recherche, deze inzet zetten wij in 2021 voort.
• We stimuleren dat debiteuren betalen op lopende vorderingen.
• We overleggen met professionals in de stad over ontwikkelingen rond inkomen en schulden en geven voorlichting over omgaan met geld en schuldpreventie.
• We maken gebruik van ervaringsdeskundigen in armoede om de doelgroep te bereiken en begrip te vergroten.
• We verlenen subsidie aan Stichting Noodfonds Zwolle, zodat zij in schrijnende gevallen hulp kunnen bieden.
• We faciliteren de organisatie van de stadsdialoog Zwolle Armoedevrij!  en verzorgen de nieuwsbrief van Zwolle Armoedevrij!
• De inkomensregelingen brengen we regelmatig onder de aandacht bij onze inwoners, onder andere via Zwolle.nl en SWTZwolle.nl, Facebook, de Swollenaer, wijkkranten en de informatieschermen bij de publieksbalies op het Stadskantoor.  
• We bieden de mogelijkheid tot kwijtschelding gemeentelijke heffingen voor minima tot 100% van het sociaal minimum.
• We brengen jaarlijks een Zwolse Armoedemonitor uit en in het jaar van aantreden van een nieuw college ook een minima-effectrapportage.  
• We ontwikkelen samen met andere gemeenten systemen voor de uitvoering van de inkomensondersteuning. Als onderdeel van de Begroting 2021 wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met bestedingsvoorstel 16 (lidmaatschap Gemeentelijke Basisprocessen Inkomen).

• Eind 2021 bedroeg het aantal bijstandsuitkeringen (Participatieweg, IOAW en IOAZ) 3624. Er is sprake van een daling van het volume t.o.v. het jaar 2020. Dit is een daling van 4,7% ten opzichte van eind 2020. De tijdige afhandeling (binnen de daarvoor gestelde wettelijke beslistermijn) in aanvragen bedroeg 93%. Dit was in 2020 95%.
• Er zijn in het jaar 2021 3088 aanvragen bijzondere bijstand gedaan. Het aantal aanvragen bijzondere bijstand is over 2021 met 63 aanvragen toegenomen ten opzicht van 2020. De tijdige afhandeling binnen de daarvoor gestelde wettelijke beslistermijn) van deze aanvragen bedroeg 98%. Dit was in 2020 84%.
• Er zijn in 2021 3177 aanvragen voor een bijdrage uit het participatiefonds gedaan. Dat is een stijging tegen opzicht van 2020, toentertijd ging het om 3088 aanvragen. In 2020 was er ten opzichte van het jaar daarvoor een daling die kan worden toegeschreven aan het coronavirus en de coronamaatregelen. In 2021 waren er weer meer sociale activiteiten mogelijk, wat resulteerde in meer aanvragen. De tijdige afhandeling (binnen de daarvoor gestelde wettelijke beslistermijn) van deze aanvragen bedroeg 97%. Dit was in 2020 84%.
• Door inzet van een team van handhavers is in 2021 voor €1.831.800 bespaard aan bijstandsuitkeringen.
• In 2021 zijn er 6.117 aanvragen kwijtschelding gemeente heffingen binnengekomen waarvan 435 betrekking hadden op voorgaande jaren. In totaal zijn er 3.957 verzoeken toegewezen en zijn er nog 261 verzoeken in behandeling. Het verwachte bedrag aan kwijtschelding over 2021 is met € 1.028.100 lager dan het begrote bedrag en iets hoger dan de prognose voor 2020 van € 1.011.800,-. De prognose 2020 bij de jaarrekening 2020 is achteraf te hoog gebleken. De stijging bestaat voor € 27.300,- uit inflatie en er zijn iets minder aanvragen toegewezen (€11.000,- voordeling).  
• De ervaringsdeskundige ging in 2021 gevraagd en ongevraagd het gesprek aan met professionals binnen en buiten de gemeente om zo de kloof tussen inwoner en professional te verkleinen en dienstverlening te verbeteren. De ervaringsdeskundige in armoede voert het gesprek op basis van gelijkwaardigheid, hierdoor wordt een ander soort gesprek gevoerd.
• In 2021 zijn twee keer stadsdialogen georganiseerd, digitaal vanwege de corona. Er was een goede opkomst en zijn bezocht door zowel professionals als inwoners. Om de deelname te vergroten is extra aandacht geweest voor digitale ondersteuning door middel van een laagdrempelige handleiding.
• De jaarlijkse Zwolse Armoede- en schuldenmonitor is in september uitgebracht. Deze monitor geeft ons inzicht in de ontwikkelingen van de armoede- en schuldenproblematiek in Zwolle. Dit inzicht helpt ons bij het vormgeven van het armoede- en schuldenbeleid en de uitvoering ervan.

De lasten laten een nadelig saldo zien van € 3.327.497 en de baten een voordelig saldo van € 4.078.390. Omdat er € 578.190 minder is onttrokken aan de reserves wordt er per saldo een voordelig resultaat van € 172.703 gerealiseerd.

De hogere lasten worden veroorzaakt door:

• Hogere lasten bijstandsuitkeringen van € 3.761.160. Tegenover de bijstandsuitkeringen die de gemeente verstrekt, staat een rijksbijdrage. De primitieve begroting 2021 was gebaseerd op de rijksbijdrage 2020 (voorlopig budget). Het werkelijk budget 2021 vanuit het Rijk is aanzienlijk hoger. In de begroting zijn mutaties gesaldeerd gewijzigd. De werkelijke verhouding uitgaven en inkomsten is niet in overeenstemming met de begroting. Dit betekent hogere uitgaven t.o.v. de begroting, maar ook hogere inkomsten t.o.v. de begroting.
• Lagere lasten loonsom Inkomensondersteuning van € 393.508. In 2020 was er een voordeel op de reguliere loonsom Inkomensondersteuning. Dit was het gevolg van de coronacrisis waardoor formatie is ingezet op tijdelijke coronaregelingen zoals de TOZO. Hiervoor zijn middelen beschikbaar gesteld vanuit het Rijk. Het voordeel dat hierdoor ontstond op de loonsom is gestort in de reserve om achterstallig regulier werk weg te kunnen werken. Doordat de coronacrisis in 2021 door heeft gezet, is dit achterstallige werk nog niet weggewerkt en zijn deze incidentele middelen nog niet benut. Hierdoor is de onttrekking uit de reserve nutvw-sociaal eveneens € 393.508 lager. Besteding vindt plaats in 2022.
• Lagere lasten incidentele middelen capaciteit startersconculenten van € 162.000. Doordat capaciteit benodigd was voor het uitvoeren van de coronaregelingen (TOZO/TONK) zijn de middelen in 2021 niet aangewend. Hierdoor is de onttrekking uit de reserve nutvw-sociaal eveneens € 162.000 lager. Besteding vindt plaats in 2022.
• Lagere laten Woonlastenfonds van € 22.682. In de begroting was nog rekening gehouden met de laatste kosten voor het Woonlastenfonds. In 2021 zijn hiervoor geen kosten gemaakt. Het project is afgerond. Hierdoor is de onttrekking uit de reserve nutvw-sociaal eveneens € 22.682 lager.
• Hogere lasten TOZO van € 149.227. Door de afdeling Inkomensondersteuning zijn de aanvragen en uitbetaling TOZO gedaan. In de begroting is in inschatting gemaakt van de verwachten (uitvoerings-)kosten. De werkelijke kosten waren € 149.227 hoger. Hier tegenover staan eveneens hogere inkomsten vanuit het Rijk.
• Diverse kleine afwijkingen van gezamenlijk € 4.700  voordelig.

De hogere baten worden gerealiseerd door:

• Hogere baten Rijksbijdrage bijstandsuitkeringen (BUIG) van € 3.819.163. Zoals hierboven beschreven staan er tegenover de hogere lasten bijstandsuitkeringen, eveneens hogere bijdragen vanuit het Rijk.
• Hogere baten TOZO van € 149.227. Tegenover de hogere lasten TOZO staat een hogere Rijksbijdrage.
• Hogere baten door verhaal van uitkeringen van € 110.000. Door de afdeling Inkomensondersteuning worden aflossingen/terugbetalingen van versterkte leningen uitgevoerd. De werkelijke inkomsten waren hoger dan de begroting.