Sociaal domein

Veel inwoners van Zwolle zijn in staat actief maatschappelijk te participeren en wonen zelfstandig, ook als zij ouder worden. Een gezonde leefstijl, actieve deelname aan de samenleving en een sterk sociaal netwerk zijn daarin bevorderend (programma 1. Samenleving). Daar waar het bij inwoners beperkt mogelijk is of wordt om actief te participeren en zelfredzaam te zijn in de eigen leefomgeving, ondersteunen we inwoners met voorzieningen in het kader van de Wmo. De inzet van (maatwerk)ondersteuning verloopt via het sociaal wijkteam en vindt plaats in aanvulling op de eigen kracht, de kracht van het sociaal netwerk en de inzet van voorliggende voorzieningen en sluit aan op de persoonlijke situatie en behoefte (samenkracht).

We bieden ondersteuning aan mensen om langer zelfstandig thuis te blijven wonen. Deze ondersteuning kan via begeleiding in de thuissituatie, rolstoelen, woonvoorzieningen en vervoersvoorzieningen.

Wij hebben in 2019 en de eerste helft 2020 als gevolg van het invoeren van het abonnementstarief Wmo een toename gezien van het beroep op maatwerkvoorzieningen Wmo. Door Covid-19 is het jaar 2020 qua voorzieningenaantallen en ondersteuningsbehoefte een afwijkend jaar ten opzichte van eerdere jaren. Binnen thuisondersteuning zien we in het eerste half jaar nog steeds een toename van toekenningen maar minder groot dan daarvoor.  Bij de hulpmiddelen (woonvoorzieningen, rolstoelvoorzieningen, vervoersvoorzieningen) zien we in de eerste helft van 2020 een afname van het aantal aanvragen als gevolg van de COVID-19 crisis.
Onduidelijk is nu nog hoe dit zich zowel in de tweede helft van 2020 als in 2021 in aantallen nieuwe cliënten gaat vertalen. We verwachten wel een stijging in mensen die een beroep doen op de Wmo.

In 2020 heeft door Covid-19 de thuisondersteuning er in sommige situaties anders uitgezien. Vrijwel in de meeste gevallen is de ondersteuning gelukkig wel doorgegaan, hetzij op een wat andere wijze in overleg met de cliënt. De zorgaanbieders zouden meer inzetten op ‘activering’ bij cliënten; maar de focus werd noodzakelijkerwijs verlegd naar zo goed mogelijke continuering van zorg. De ontwikkelingen die wij hadden ingezet, zijn daarmee wat naar de achtergrond verschoven. Zodra het mogelijk is pakken we dit weer op. Dit geldt eveneens voor de pilot met het monitoringsinstrument menselijke maat die is uitgesteld, als ook een pilot met betrekking tot activering. Waarschijnlijk zullen de pilots tweede helft 2020 weer worden opgestart; met een uitloop naar 2021.

Waar we het afgelopen jaar nog hadden over de krapte op de arbeidsmarkt voor de thuisondersteuning; is dit nu niet meer het geval. Wel kunnen de cao onderhandelingen nog steeds behoorlijke effecten kunnen gaan hebben op hogere tarieven binnen de thuisondersteuning. In 2020 stellen we de tarieven voor 2021 vast.

Als gevolg van het streven dat inwoners zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en dat daar waar inwoners verblijven in beschermde woonvormen, waar mogelijk, doorstromen naar zelfstandig wonen, verwachten wij de komende jaren een verschuiving van beschermd wonen naar nieuwe vormen van ondersteuning in de thuissituatie (spoor 2 hervormingsagenda). Deze verschuiving draagt bij aan de gewenste beweging van zwaardere naar lichtere vormen van ondersteuning. Dit is ook waar we komend jaar stevig op inzetten; om die beweging te versnellen.

Per 2022 loopt het huidige contract thuisondersteuning af. Daarom zal in 2021 thuisondersteuning opnieuw moeten worden aanbesteed.  Dit zal voor cliënten gevolgen kunnen gaan hebben; omdat zij mogelijk van zorgaanbieder moeten wisselen; als deze niet meer wordt gecontracteerd. We zullen een zorgvuldige overgangsregeling ontwerpen; en samen met het wijkteam de cliënten hierop voorbereiden. Verder zal dan ook  het jaar 2021 vooral in teken staan van de aanbesteding, de implementatie van het nieuwe contract; eventuele kennismaking met nieuwe zorgaanbieders, overgangsregeling, trainingen etc.

Aanbieders van thuisondersteuning die huishoudelijke ondersteuning aanbieden, kampen met krapte op de arbeidsmarkt. Daarnaast hebben we te maken met een stijgende vraag naar huishoudelijke ondersteuning als gevolg van het abonnementstarief, de vergrijzing en het langer zelfstandig wonen. Het wordt steeds lastiger om te kunnen voldoen aan de groeiende vraag naar huishoudelijke ondersteuning hetgeen in 2021 heeft geleid tot een wachtlijst. Samen met aanbieders worden oplossingsrichtingen verkend en uitgewerkt en deze worden in 2022 aan de Raad voorgelegd.

In het vierde kwartaal van 2021 is een lichte stijging van de verstrekkingen te bemerken bij de hulpmiddelen Wmo. Verder is de situatie mbt de hulpmiddelen nagenoeg gelijk gebleven ten opzicht van 2020.

In 2021 hebben we samen met onze partners in kaart gebracht hoe wij in Zwolle invulling kunnen geven aan de beweging van beschermd wonen naar beschermd thuis. Wat betekent dit voor Zwolle? Wat hebben we nodig om deze beweging succesvol te laten zijn, wat zijn kansen en uitdagingen?
Dit alles hebben we gebundeld in het lokaal uitvoeringsplan van beschermd wonen naar beschermd thuis. Dit plan is in december 2021 door de Raad vastgesteld. Op basis van dit uitvoeringsplan gaan we de komende jaren werken aan o.a. mogelijkheden voor jongeren om zelfstandig te wonen, het realiseren van tussenvoorzieningen, passende ambulante ondersteuning en daginvulling.

In aansluiting op het voorliggende veld bieden we indien nodig (maatwerk)voorzieningen Wmo, zodanig dat:

• Maatwerkvoorzieningen worden ingezet in aanvulling op andere voorliggende voorzieningen.
• Waar mogelijk de ondersteuning die nu in maatwerkvoorzieningen wordt ingezet, ook in andere collectieve vormen van ondersteuning ingezet kan worden.
• Maatwerkvoorzieningen zo integraal mogelijk worden ingezet.
• Maatwerkvoorzieningen worden ingezet in samenhang met voorzieningen uit de zorgverzekeringswet zoals wijkverpleging.
• Als een maatwerkvoorziening noodzakelijk is, de inwoner naast Zorg in Natura een keuzemogelijkheid heeft voor een Pgb.

Dorrit de Jong

• In 2021 vindt uitvoering plaats van het huidige contract thuisondersteuning:
  • In het kader van het contractmanagement voeren wij minimaal tweemaal per jaar voortgangsoverleggen met aanbieders            
  • Er is een overlegtafel met aanbieders, Participatieraad, gemeente / Sociaal Wijkteam waar wij de beweging van zwaardere naar lichtere vormen van ondersteuning stimuleren.
  • Er zijn werkgroepen actief op de thema's kwaliteit, doorontwikkeling model thuisondersteuning en de monitoring en administratie / implementatie.
• In 2021 vindt de aanbesteding plaats voor het nieuwe contract thuisondersteuning per 2022.
• Wij bevorderen dat inwoners langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen en minder snel hoeven in te stromen in beschermd wonen danwel dat inwoners weer sneller thuis kunnen gaan wonen vanuit beschermd wonen. Wij maken afspraken op regionaal niveau over de noodzakelijke aansluiting van beschermd wonen op de lokale ondersteuningsstructuur.
• Wij verkennen in 2021 de mogelijkheden binnen de hulpmiddelen om de beweging naar algemene voorzieningen vorm te geven. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan het collectiviseren van hulpmiddelen in zorginstellingen die zowel een vorm van WLZ als Wmo ondersteuning bieden of bijvoorbeeld aan poolvorming van eenvoudige rolstoelen en scootmobielen op strategische plekken in wijken en buurten. De gedachte hierachter is dat minder mobiele inwoners zonder indicatie gebruik kunnen maken van deze hulpmiddelen voor sociale ontmoeting, te recreëren, et cetera. Dit sluit direct aan bij spoor 1 van de hervormingsagenda en de uitgangspunten van het VN Verdrag Handicap en levert mogelijk een besparing op als gevolg van de vermindering van het aantal aanvragen voor dit type hulpmiddelen en de personele inzet hiervoor.
• Het doelgroepenvervoer in Zwolle is door het coronavirus sterk ontregeld. Er zijn vanaf maart 2020 bijzondere maatregelen genomen. Het leerlingenvervoer heeft zich inmiddels hersteld. De situatie voor het Wmo vervoer is nog steeds bijzonder. Een deel van het wagenpark is buitenbedrijf. We verwachten voor 2021 en volgende jaren een structurele verandering. Wij spannen ons maximaal in voor het behoud van het Wmo vervoer. Ook op het terrein van duurzaamheid zullen er gevolgen zijn.
• Uitvoeren toezicht en handhaving sociaal domein:
  • Het op- en aanpakken van (regionale) signalen omtrent de kwaliteit en rechtmatigheid wordt verder geprofessionaliseerd via sociaal domein brede casustafels die tevens wordt verbonden aan het Informatie Knooppunt Zorg (IKZ), het programma ondermijning en het regionale Zorgplein. Dit leidt tot rechtmatigheids- en kwaliteitsonderzoeken waarmee de ondersteuning en ons stelsel wordt gewaarborgd. Deze rapporten worden openbaar gemaakt.
  • Preventief toezicht richt zich vooral op persoonsgebonden budget. Op basis van risico indicatoren wordt beoordeeld waar preventief toezicht efficiënt en effectief is.
  • Er komt een integraal handhavingsplan sociaal domein. Handhaven betekent dat inwoners en zorgaanbieders worden aangesproken op het naleven van de voorwaarden en verplichtingen, die verbonden zijn aan de aangeboden voorzieningen en ondersteuning. Daarbij worden inwoners en zorgaanbieders ook geholpen zich aan de regels te houden, door het geven van goede en passende voorlichting en door het aanbieden van goede  dienstverlening op maat. Als onderdeel van de Begroting 2021 wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met bestedingsvoorstel 9.
• Persoonsgebonden budget (pgb):
  • Het actualiseren van het beoordelingskader pgb voor de toegangen Wmo en Beschermd Wonen
• Uitvoeren cliëntervaringsonderzoek 2021
• Als onderdeel van de Begroting 2021 wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met bestedingsvoorstel 10 (right to challenge). De essentie van Right to Challenge is de substitutie. De substitutie geldt voor het goedkoper en / of beter uitvoeren van diensten die de gemeente nu inkoopt of subsidieert. Wij stellen een eenmalig startbudget beschikbaar, waarmee wij partijen die ons 'uitdagen' in het kader van Right to Challenge financieren, mits zij uiteraard beter en / of goedkoper aanbod bieden dan de diensten die gemeente inkoopt of subsidieert.
• Ook wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met bestedingsvoorstel 1, de Hervormingsagenda Sociaal Domein. Het programma loopt t/m 2023 om samen met de stad invulling te geven aan de beoogde inhoudelijke bewegingen. Naast de gebruikelijke kosten zoals programmamanagement en -ondersteuning, is ook budget gereserveerd voor de verdere ontwikkeling van de benodigde monitoring. Hierbij borgen we het bestaande als fundament (ouderen-, kinder- en jongerenindex) en zoeken we naar nieuwe manieren om specifiek de effecten van de Hervormingsagenda te toetsen. De kosten zullen vanaf 2022 afbouwen omdat de hervormingen uiteindelijk weer regulier beleid worden en het programma daarmee steeds verder afbouwt richting 2023. Als onderdeel van de Begroting 2021 doen wij dit voor het jaar 2021; benodigde financiering voor de jaren 2021 agenderen wij als onderdeel van het Voorjaarsmoment 2021. Daarnaast is een aantal investeringen nodig in de sociale basis om de beoogde bewegingen mogelijk te maken. Zie voor een uitgebreide toelichting de halfjaarrapportage Sociaal Domein. Voor dit doel betreft het de investering in voorveld en dagbesteding.

• In 2021 heeft een nieuwe aanbesteding plaatsgevonden van thuisondersteuning. Dit heeft geleid tot contractering van 31 aanbieders. Het nieuwe contract gaat in per 1 januari 2022. Samen met het Swt heeft de implementatie van het nieuwe contract plaasgevonden.
• Wij bevorderen dat inwoners langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen en minder snel hoeven in te stromen in beschermd wonen danwel dat inwoners weer sneller thuis kunnen gaan wonen vanuit beschermd wonen.
  We zijn in 2021 al begonnen met het zetten van concrete stappen, zo zijn pilots voor tussenvoorzieningen gestart (o.a. Community 4.2, woon-zorgvoorziening aan Geert Grootestraat). Hiermee hebben we een meer passend woonaanbod met begeleiding voor psychisch kwetsbare personen, waarmee instroom in beschermd wonen is voorkomen en doorstroom uit beschermd wonen is bevorderd. Ook zijn in Zwolle pilots gestart voor Housing First voor jongeren en het project wooncoach.
• Samen met alle gemeenten in regio IJssel-Vecht hebben wij de regiovisie beschermd wonen en maatschappelijke opvang 2023-2032 vastgesteld. Hiermee zorgen we ervoor dat inwoners in onze regio ook na de doordecentralisatie van beschermd wonen gebruik kunnen blijven maken van een regionaal aanbod voor beschermd wonen indien deze vorm van intensieve (24/7 uurs) ondersteuning nodig is. Tevens hebben alle regiogemeenten de opdracht om een lokaal aanbod voor beschermd thuis te ontwikkelen.
• Wij hebben in 2021 de mogelijkheden verkend binnen de hulpmiddelen Wmo om de beweging naar algemene voorzieningen vorm te geven. Deze verkenning heeft zich vertaald in een pilot van een scootmobielpool in een woon-zorgcentrum in Holtenbroek. Begin 2022 wordt hiermee gestart. De pilot wordt aangegaan voor de duur van twee jaar.
• Het Wmo vervoer heeft in de gemeente Zwolle gedurende heel 2021 gefunctioneerd op een lager niveau. Er zijn evenals in het jaar 2020 steunmaatregelen getroffen om het Wmo vervoer in de lucht te houden. Vanwege het grillige verloop van de pandemie, dat wil zeggen de voortdurend teleurstellende verwachting over het structureel herstel, is er nog steeds geen goed zicht op de consequenties van de pandemie.
  In het laatste kwartaal 2021 tekende zich een nieuw fenomeen af namelijk het structurele chauffeurstekort. De vervoerder heeft ernstige problemen bij het plannen en uitvoeren van de ritten vanwege het personeelstekort. Dit tekort werd mede veroorzaakt door het "sectorprotocol we veilig zorgvervoer vanaf 18 jaar en ouder" wat voorschreef hoeveel reizigers maximaal mee konden in een rit.
  Sinds oktober 2021 is gewerkt aan de overheveling van de gebruikers van dagbestedingsvervoer naar het Wmo-vervoerssysteem. Met de invoering van arbeidsmatige dagbesteding en algemene dagbesteding worden de mensen met een vervoersindicatie naar een locatie voor dagbesteding gebracht.

Uitvoeren toezicht en handhaving sociaal domein:
Aan de hand van onder meer het rapport ‘Een wereld te winnen’ is onderzocht hoe de Zwolse toezichtspraktijk functioneert en welke verbeteringen in de periode tot en met 2024 worden doorgevoerd. De kwaliteitsrapporten worden openbaar gemaakt. Het openbaar maken van (delen van) de rechtmatigheidsonderzoeken is in onderzoek genomen. Daarnaast wordt actief deelgenomen in verschillende (landelijke) initiatieven en werkgroepen over toezicht.

Preventief toezicht:
In 2021 zijn de voorbereidingen getroffen en is budget geregeld voor het uitvoeren van preventief onderzoek kwaliteit en rechtmatigheid in de vorm van twee proefprojecten gedurende de jaren 2022 en 2023. Deze proefprojecten worden (tussentijds) geëvalueerd zodat kan worden bepaald of en op welke manier preventief onderzoek structureel kan worden uitgevoerd.

Integraal handhavingsplan sociaal domein:
Van 2021 tot en met 2023 wordt het integraal handhavingsplan sociaal domein uitgevoerd. In aansluiting op de door de Raad vastgestelde visie zijn de nalevingsverordening, het uitvoeringsplan en het actieplan opgesteld. Tevens is gestart met het trainen van medewerkers met klant- en/of aanbiederscontacten.

Persoonsgebonden budget (pgb):
het beoordelingskader pgb is geactualiseerd en de toegangen zijn hierover geïnformeerd.

Uitvoeren cliëntervaringsonderzoek 2021
Het cliëntervaringsonderzoek Wmo is dit jaar uitgebreid met Beschermd Wonen, Hulpmiddelen en effecten door corona. In afstemming met de participatieraad zijn een aantal aandachtspunten benoemd ter verbetering van het onderzoek zoals brieven en vragenlijsten in begrijpelijke taal, het verruimen van de steekproef onder inwoners en meer publiciteit geven aan het cliëntervaringsonderzoek. Daarnaast zijn er inhoudelijk aandachtspunten die samen met de toegang worden onderzocht.

We hebben in jaar 2021 onderzocht wat er gefaseerd moet gebeuren om Right To Challenge op correcte manier te gaan uitvoeren. Dit is vertaald naar een opdracht die in de eerste helft van 2022 uitgevoerd gaat worden.

De programmakosten voor de Hervormingsagenda Sociaal Domein zijn in 2021 ingezet voor een aantal doorlopende kosten zoals voor de inzet van de programmamanager, projectondersteuner en communicatiemedewerker. Verder zijn diverse (online) bijeenkomsten verzorgd en hebben we weer gecommuniceerd met de inwoners via de vaste pagina’s in de Peperbus. De ontwikkeling van de ouderenindex en een onderzoek naar de beste vorm voor monitoring van kinderen en jongeren is ook voortgezet. Daarnaast hebben we geïnvesteerd in een onderzoek naar en doorbraken voor 15 gezinnen, waaruit we breed lering kunnen trekken. Ook hebben we ons laten adviseren en ondersteunen op het gebied van multistakeholderschap voor de sociale basis en de inrichting van de gesprekstafels.

De lasten en de baten laten een voordelig saldo zien van € 674.948 en € 68.412. Omdat er € 358.983 meer is toegevoegd aan de reserves en € 30.456 minder is ontrokken uit de reserves wordt uiteindelijk een voordelig resultaat gerealiseerd van € 353.921.
Dit is inclusief een nadelig resultaat voor de meerkostenregeling Corona waarvoor op programma 10 ook nog een voordelig resultaat wordt gerealiseerd van € 107.000 vanuit de decembercirculaire.  

Het voordeel op de lasten wordt gerealiseerd door:

• Lagere lasten op Wmo hulpmiddelen en taxivervoer van €139.000. Bij Berap 2021-2 is een voordeel gemeld op basis van de uitgaven van het eerste half jaar waardoor er € 1.550.000 is vrijgevallen. Deze aframing was voorzichtig. Uitgaven binnen Wmo hulpmiddelen en taxivervoer blijven lastig voorspelbaar en kunnen fluctueren. De onderschrijding op dit onderdeel is in de jaarrekening ten opzichte van de bijgestelde begroting nog eens € 139.000.
• Lagere lasten thuisondersteuning van € 30.000. Bij Berap 2021-2 is hierop een nadeel gemeld van € 775.000, Uiteindelijk is ten opzichte van de bijgestelde begroting € 137.000 minder uitgegeven. De meerkostenregeling Corona levert een nadeel op van € 107.000. Hier tegenover staat een voordeel op programma 10 van € 107.000 vanuit de decembercirculaire.
• Lagere lasten dagbesteding van € 117.000. Bij Berap 2020-2 is € 745.000 afgeraamd vanwege corona. Naar nu blijkt heeft corona voor minder uitgaven gezorgd. Het voordeel ten opzichte van de aangepaste begroting bedraagt € 117.000.
• Voor het onderdeel Right to Challenge zijn geen uitgaven geweest. We hebben in 2021 onderzocht wat er gefaseerd moet gebeuren om Right To Challenge op een correcte manier te gaan uitvoeren. Dit is vertaald naar een opdracht die in de eerste helft van 2022 uitgevoerd gaat worden. De beschikbaar gestelde middelen van € 300.000 worden doorgeschoven naar volgend jaar en gereserveerd in de reserve nutvw-sociaal. Hierdoor is de toevoeging aan de reserves eveneens € 300.000 hoger.
• Lagere lasten regionale toezicht en handhaving van € 58.963. De gemeente Zwolle heeft toezichthouders in dienst om zorgfraude op te kunnen sporen. Gedurende het jaar is er vacatureruimte ontstaan op dit onderdeel. Het betreft een regionale taak en daarom worden de niet bestede middelen gereserveerd voor uitvoering in 2022. Hierdoor is de toevoeging aan de reserve nutvw-sociaal € 58.963 hoger.  
• Lagere lasten incidentele middelen menselijke maat van € 8.457 en innovatieve projecten van € 22.000. Hierdoor is er eveneens € 30.456 minder onttrokken aan de reserve nutvw-sociaal. Het Project menselijke maat is afgerond en het restant kan in 2022 vrijvallen uit de reserve. Voor de innovatieve projecten vindt de afronding in 2022 plaats. Deze middelen blijven gereserveerd staan voor de uitvoering in 2022.

Het voordeel op de baten wordt gerealiseerd door:

• Een nadeel op de eigen bijdrage via CAK van € 41.000. Bij Berap-2 is op basis van schatting nog een voordeel geraamd van € 112.000 naar aanleiding van boekjaar 2020. Achteraf bleek deze schatting iets te hoog.
• Er is een grote terugkoop van rolstoelen van de leveranciers geweest wat resulteerde in een voordeel van € 125.000.  Dit wordt veroorzaakt door de overgang van de hulpmiddelen van de Wmo naar de Wlz voor inwoners uit Wlz instellingen.
• Daarnaast zijn er diverse kleine voor- en nadelen op de baten met afgerond € 16.000 lagere baten. Dit betreft onder andere lagere regionale inkomsten voor het regionale samenwerkingsverband WMO.