Fysiek domein

Om de volksgezondheid van onze inwoners/bezoekers te waarborgen en (grond)wateroverlast te beperken voor nu en in de  toekomst voldoen we aan de zorgplichten voor afvalwater, hemelwater en grondwater, opdat de waterhuishouding (bestaande uit afval-, grond- en hemelwatersysteem) op orde is.  

De toenemende kans op extreme neerslag vergroot de kans dat afvalwater in de openbare ruimte (op straat) terecht komt. Dit is een potentieel gevaar voor de volksgezondheid, omdat in het overstortwater ziekteverwekkers kunnen zitten. Daarnaast kan er als gevolg van extreme neerslag waterschade ontstaan in woningen, bedrijven en/of vitaal en kwetsbare objecten zoals ziekenhuizen, dokterspraktijken, zorginstellingen, etc. Dit willen we zoveel mogelijk voorkomen.

Die overvloed aan regenwater zelf is een waardevolle bron, die we kunnen gebruiken voor het spoelen van het toilet, het bewateren van de tuinplanten of de doorstroming van watergangen. Om dit potentieel te benutten en om vuilwater in de openbare ruimte te voorkomen en waterschade te beperken, willen we het regenwater daar waar we “problemen verwachten”  en meekoppelkansen ontstaan met andere projecten ontkoppelen van het rioolstelsel. Zo wordt het beschikbare water niet alleen duurzaam gebruikt, maar vergroten we ook de weerbaarheid van de stad voor extreem neerslag en droogte (zie doel 6.4.4 klimaatadaptatie).

Nieuwe technologieën creëren kansen om het beheer nog slimmer en effectiever uit te voeren. Tevens willen we voorkomen dat er tegen hoge energiekosten onnodig veel schoon regenwater wordt rondgepompt in het riool. De gemeente Zwolle wil zich inspannen om al deze duurzame waarden van water nog beter te benutten.

We hebben een goed functionerend rioolstelsel, met een geschatte vervangingswaarde van een half miljard euro, dat ook in 2021 voldoet aan de geldende richtlijnen tegen één van de laagste heffingen in Nederland. Jaarlijks monitoren we de kwaliteit / het functioneren van de riolering en bepalen we welke maatregelen nodig zijn. Dit is een continue werkwijze. Net als voorgaande jaren hebben zich geen bijzonderheden voorgedaan.  

Vanuit doel 7.3.2 hebben wij in 2021 € 150.000,- bijgedragen aan doel 6.4.4 klimaatadaptatie voor onder andere het vervaardigen van klimaatkansenkaarten en personele inzet. Ook is in 2021 € 800.000,- beschikbaar gesteld om de buitenruimte (beheer en projectontwikkeling) klimaatbestendig in te richten. Hiermee dragen we bij aan het buitengeluk van inwoners en bezoekers.   

Afvalwater, hemelwater en grondwater wordt duurzaam ingezameld, (her)gebruikt en afgevoerd, zodanig dat:

• We de volksgezondheid waarborgen ten aanzien van afval- grond – en hemelwater.
• Contact met ziekteverwekkers in de openbare ruimte zo veel mogelijk wordt voorkomen.
• We (grond)wateroverlast beperken (gelet op klimaatverandering).

Gemeentelijk Rioleringsplan Zwolle GRP 2016 – 2020

William Dogger

Ed Anker

Gemeentelijk RioleringsPlan (GRP) 2016 - 2020 en aanpak van klimaatverandering op wijkniveau

• Uitvoeren beleid zoals Gemeentelijk RioleringsPlan (GRP):  inspecteren, meten & monitoren, uitvoeren verbetermaatregelen, toezicht en handhaving, innen heffing, communicatie, voorlichting en preventie.
• Uitvoeren reinigingstaken (tegengaan verstoppingen van kolken en verwijderen van straatvuil).
• Waterkwaliteit Zwolse wateren samen met waterschap Drents Overijsselse Delta blijvend monitoren in relatie tot klimaatverandering.
• Op wijkniveau uitvoeren van integrale watersysteemberekeningen en in beeld brengen van knelpunten met bijbehorende maatregelen (riolering, oppervlaktewater en maaiveldhoogte in één rekenmodel).
• Inwoners en bedrijven faciliteren op het gebied van klimaatadaptatievraagstukken.
• Opstellen GRP 2021 - 2025.

De activiteiten uit het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) zijn, met uitzondering van de rioolrenovatie en onderhoud gemalen, uitgevoerd. De rioolrenovatie en het onderhoud gemalen is in Q1 van 2022 uitgevoerd.     

Binnen RIVUS werken de gemeenten Dalfsen, Deventer, Kampen, Olst-Wijhe, Raalte, Staphorst, Zwartewaterland, Zwolle en Waterschap Drents Overijsselse Delta en de provincie Overijssel samen aan de waterketen en het klimaat.  Al vele jaren, vanaf 2013 werken we samen. RIVUS kent zijn oorsprong in het Bestuursakkoord Water (BAW, 2011). Hierin hebben de overheden en drinkwaterbedrijven zich uitgesproken voor een doelmatiger waterbeheer. Naast de (afval)waterketen heeft RIVUS sinds 20 maart 2019 ook de taken opgepakt vanuit het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA, 2017). Het Bestuursakkoord Water kent een looptijd tot en met 2020. Op 18 november 2021 heeft uw raad een informatienota ontvangen met betrekking tot de klimaatadaptatiestrategie West Overijssel en het uitvoeringsprogramma voor klimaatadaptatie in het RIVUS gebied. RIVUS is daarmee werkregio geworden voor de aanpak van klimaatadaptatie. In 2021 is gewerkt aan een nieuw regionaal bestuursakkoord water 2022 -2027 die in maart 2022 is vastgesteld door het college.

Zwolle monitort de kwaliteit van de riolering al meer dan 30 jaar middels een zogenaamde globale inspectie, verkregen door foto’s die gemaakt worden vanuit de inspectieput in de riolering (putfoto-inspectie). Hierdoor krijgen we een globaal beeld van de kwaliteit van de riolering. Riolen die ernstige gebreken vertonen op basis van de putfoto-inspectie worden geïnspecteerd met een rijdende videocamera. Aan de hand van de beelden van de rijdende videocamera besluiten we of we gaan repareren, renoveren of vervangen. Deze Zwolse werkwijze, uniek in Nederland, is omarmd door het RIVUS-samenwerkingsverband  en verdergaand geoptimaliseerd. Dit heeft geleid tot een nieuwe methodiek/systematiek die alle partners hebben doorgevoerd in hun processen om de restlevensduur van de riolering te bepalen. Zwolle en Deventer hebben de putfoto-inspectie verdergaand geoptimaliseerd (kwaliteit camera’s en wijze van foto’s maken). In Zwolle heeft dit ertoe geleid dat we het gehele proces van putfoto’s maken en reinigen anders hebben ingericht. In plaats van dat we de foto’s na reiniging maken om de kwaliteit te bepalen, doen we dat nu vooraf. Hierdoor zijn wij erachter gekomen dat ca. 90% van de Zwolse riolen schoon zijn en niet hoeven te worden gereinigd.

Vanaf 2020 hebben we de inspectie van de riolering (het vastleggen van de kwaliteit en de vervuilingsgraad),  het bepalen van de restlevensduur (vervangingsopgave voor de komende jaren hebben we in beeld ) en de rioolreiniging (welke riolen moeten worden gereinigd) vastgelegd in een app. Hierdoor is het mogelijk dat het rioolreinigingsbedrijf direct achter de rioolinspecteur aanrijdt.

Vanuit het Gemeentelijk Rioleringsplan wordt een bijdrage geleverd aan het programma klimaatadaptatie onder andere door:

• Het uitvoeren van een watersysteemberekening Stadshagen en het in beeld brengen van de knelpunten (wateroverlast) met bijbehorende maatregelen (op wijkniveau). Dit is een verfijning van de stresstesten (plekken in de stad kwetsbaar zijn voor extreme neerslag) die zijn uitgevoerd in 2018/2019.
• Met alles wat we doen in de buitenruimte houden we rekening met het klimaatrobuust inrichten ervan.

In juli 2022 zou de Omgevingswet in werking treden. Helaas is deze tot nader orde uitgesteld. Elke gemeente geeft dan in een Omgevingsvisie haar beleid voor de fysieke leefomgeving en dus ook voor riolering en stedelijk water weer. Lokale regels worden opgenomen in de gemeentelijke omgevingsplannen. Binnen RIVUS zijn bouwstenen gemaakt met kant-en-klare teksten die elke partij kan opnemen in haar omgevingsvisie, omgevingsplan en omgevingsprogramma. In de omgevingsvisie van Zwolle is, middels de door RIVUS ontwikkelde bouwstenen in 2020, het beleid ten aanzien van riolering en stedelijk water opgenomen. De bouwstenen zijn ook gebruikt voor het opstellen van het Gemeentelijk Rioleringsprogramma 2022-2026, vastgesteld door uw raad eind 2021.    

De lasten zijn € 104.368 hoger dan begroot en de baten zijn € 105.401 hoger, hetgeen leidt tot een voordelig resultaat  van € 1.033.
Omdat voor riolering altijd een sluitende exploitatie wordt beoogd, wordt het resultaat verrekend met de egalisatievoorziening riolering. Het saldo is echter niet 0, doordat de begrote onttrekking van de egalisatievoorziening niet is aangepast aan een kleine wijziging in de begrote lasten.

De hogere lasten van € 104.368 worden veroorzaakt door:

• De kosten voor rioolrenovatie waren € 127.000 hoger. De vervangingsopgave van 2020 is gecombineerd met die van 2021 opgepakt.   
• De lasten electra waren € 46.000 hoger.  
• Doordat de stimuleringsregeling afkoppelen nog niet is ingevoerd zijn de lasten € 100.000 lager.  
• Werkzaamheden waarvoor al verplichtingen zijn aangegaan maar waarvan de kosten in 2022 worden gemaakt, zorgen voor € 375.813 lagere lasten. Dit bedrag van € 375.813 is gestort in de voorziening. Per saldo is dit neutraal.
• Daarnaast zijn er diverse kleinere afwijkingen die tesamen € 31.000 aan hogere lasten geven.  

De hogere baten van € 105.401 worden gerealiseerd door:

• Hogere baten van € 52.823 door hogere opbrengsten uit rioolheffing door toename van het aantal aansluitingen en door hogere opbrengsten voor gebruik.
• Hogere onttrekking uit de egalisatievoorziening van € 49.480. Dit betreft het resultaat op de begrote baten en lasten.

Er was per saldo een storting in de voorziening riolering geraamd van € 21.844. Per saldo is een storting in de voorziening riolering gedaan van € 348.177. Het verschil van € 326.333 bestaat uit voornoemde storting van € 375.813 voor nog uit te voeren werken en uit voornoemde onttrekking van € 49.480 van het exploitatieresultaat.

Naast de kosten op dit doel dekt de rioolheffing ook kosten ter hoogte van € 1.293.824 die onder andere doelen worden verantwoord. Zie de paragraaf lokale heffingen.

De ontwikkeling van (klimaat)projectactiviteiten blijken langere aanlooptijden te kennen o.a. door het coronavirus, participatie inwoners,etc. waardoor (nog) niet de bedoelde jaarlijkse investering is gerealiseerd. In 2021 zijn middelen voornamelijk besteed aan maatregelen bij het Stationsplein, duiker Dieze Oost en de klimaastraten Aalanden. Het Azaliapark en de duikerverbinding Assendorp-Zwolle Zuid worden in 2022 uitgevoerd. Het restant krediet is daarnaast bestemd voor onder andere Voorsterpoort en Voorsterpoort Oost.

Gemeentelijk rioleringsplan 2016-2020

Er is € 800.000 per jaar beschikbaar voor maatregelen klimaatinvesteringen die een link hebben met de wettelijke zorgplicht hemel- en grondwateroverlast. De projectactiviteiten hebben veelal lange aanlooptijden, waardoor (nog) niet de bedoelde jaarlijkse investering is gerealiseerd.