Fysiek domein

Een goede, bereikbare en bruikbare groenblauwe structuur is één van de randvoorwaarden voor een vitale en levendige stad. De groenblauwe structuur is ook essentieel in de wijken voor een gezond leefklimaat. Een stad die stedelijker wordt, maar waar het groen steeds dichtbij is. Onze bewoners moeten zich kunnen ontspannen en tot rust kunnen komen in het groen en op of langs het water. We vinden het belangrijk dat mensen gestimuleerd worden om te bewegen; groen en water in of dichtbij woon- en werkgebieden zijn daarbij essentieel. Als er één ding duidelijk is geworden uit de Covid-19 (Corona) pandemie, dan is het wel het belang van het beschikken over voldoende goed ingerichte groene buitenruimte dichtbij huis, en dus juist ook ín de stad.  
Daarnaast is de stedelijke groene ruimte steeds belangrijker als leefomgeving voor dieren en planten. Wij koesteren onze groenblauwe structuren met ecologisch beheer en een volwassen bomenbestand, mede omdat die bijdragen aan een klimaat bestendige stad. We vinden een groene stad die toegerust is op een veranderend klimaat en in balans is met een prachtige omgeving van groot belang. Verbetering van bestaande groenblauwe structuren en goed beheer en onderhoud van de bestaande structuren gaan daarbij hand in hand. We geven bewoners de ruimte om hun eigen leefomgeving te vergroenen en werken daarbij samen met de partners in het Zwolse Natuurplatform.

In het coalitieakkoord 2018-2022 staat beschreven dat bij groei en verstedelijking van de stad ook oog is voor groen en biodiversiteit. Daar waar mogelijk versterken we deze. Biodiversiteit maakt onderdeel uit van het Groenbeleidsplan en de Groene agenda. Het versterken van de groen en biodiversiteit doen we door onder andere de inzichten van de miniconferentie groenbeheer/biodiversiteit te betrekken bij onze aanpak op groenbeheer en biodiversiteit. Dit wordt geconcretiseerd in een meerjarenaanpak van biodiversiteitsbevordering in het beheer.

We faciliteren de verbetering van de groenstructuur in de stadsrand en bouwen deze verder uit langs IJssel, Zwarte Water en Vecht. We promoten en gebruiken onze groene kwaliteiten van stad en ommeland voor de toeristische aantrekkelijkheid van Zwolle (o.a. de groene bolwerken, de stadsparken, het Vechtdal en de IJsseldelta). De stenige buurten en wijken worden vergroend of krijgen betere verbindingen met bestaande groengebieden, waardoor de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van die buurten voor de bewoners toeneemt en tegelijkertijd meer klimaatbestendig en duurzaam wordt. Waar er ontwikkelingen zijn, nemen we de knelpunten op het vlak van recreatie en groen mee. Dit geldt ook voor het buitengebied. Hiermee vergroten we de leefbaarheid van het buitengebied en de kwaliteit van het landschap.

In 2021 is het belang van nieuw groen, nieuwe parken, natuur en natuurinclusief bouwen nadrukkelijk onder de aandacht gebracht in een aantal grote gebiedsontwikkelingen (Spoorzone, Centrumgebied, Nieuwe Veemarkt).  Dit vertaalt zich nu in de Ontwikkelingsvisies die er op volgen.

In 2021 zijn middelen ter beschikking gesteld voor de Actualisatie Groen en Recreatiebeleid (zie beleidsdoel 6.4.2).

In de stadsranden en het buitengebied is in het kader van Ruimte voor de Vecht (Regiodeal) verder gebouwd aan de versterking van het recreatieve uitloopgebied van Parklandschap Herfte-Wijthmen en de natuurwaarden in het Vechtdal  (zie activiteiten).

In 2021 hebben we een verdere verbeterslag gemaakt in de biodiversiteitsbevordering in het beheer. Door op 5 locaties een maaipilot te doen. In deze pilot gaan we 5 jaar lang anders (gefaseerd) maaien, waarbij we alle jaren ook de biodiversiteit monitoren door het tellen van de aanwezige insecten in het pilotgebied.
Verder zijn er plannen gemaakt voor het anders gefaseerd snoeien van knotwilgen, het gerichter beheren van sleedoornbeplanting t.b.v. de Sleedoornpage en het opstellen van een kansenkaart voor biodiversiteitsbevordering in de stad. Ook hebben we de communicatie op onze website verder verrijkt met informatie over groen, natuur en biodiversiteit.

Vereniging Natuurmonumenten heeft de gemeente Zwolle landelijk als beste thuis voor insecten 2021 uitgeroepen.

We zorgen dat alle gebieden een hoogwaardige water-, groen- en recreatiestructuur krijgen en houden, zodanig dat:

• We de basis op orde houden en sturen op basis van risico-analyses en tegelijketijd het beheer inzetten anticipererend op de toekomst.Bewoners (meer) tevreden zijn.
• We bestaande groen- en waterstructuren versterken en uitbouwen waar deze onvoldoende zijn.
• We hiervoor vooral al lopende projecten of herstructureringen benutten (zoals Hoogwaterbeschermingprogramma, Ruimte voor de Vecht, Zwolle Spoort en stadslandbouw).
• Het groen en water optimaal gebruikt kan worden (voldoende massa, bereikbaar en toegankelijk) en de recreatieve gebruiksmogelijkheden vergroot worden.
• Zwolle via het water goed bereikbaar is en blijft.
• De reeds rijke biodiversiteit in onze stad koesteren en waar mogelijk verder bevorderen.

Groene Agenda 2015 - 2025 (2015)

Visie op het Beheer van de Openbare Ruimte in Zwolle (BOR) 2015)

Uitvoeringsprogramma Ruimte voor de Vecht

Recreatievisie (2004)

Speelruimte in Zwolle (2000) met aanvulling Natuurspeelplaatsen (2010)

William Dogger

Risicogestuurd- en ontwikkelend beheer

• Ecologisch groenbeheer en bijdrage aan biodiversiteit in de stad. Samen met onze uitvoeringspartner ROVA werken wij aan het verder bevorderen van de biodiversiteit in onze stad. Dat ecologisch groenbeheer doen we op verschillende manieren en over meerdere jaren. Onder andere door het aanplanten van bloembollen om vroegtijdig in het jaar voedselbronnen voor insecten aan te bieden, diverse proeflocaties zijn aangewezen om gefaseerd te maaien en de flora en fauna meer en andere kansen te geven, aanpassingen door te voeren in het maairegime om in het najaar langer voedselbronnen voor insecten beschikbaar te hebben, op meer locaties overjarig gras en riet te laten staan, aanpassingen door te voeren in het oever- en hakhoutbeheer, het aanplanten van voedselbomen en andere bomen.
• Inspectie van bomen conform Boomveiligheidsrichtlijn (BVR) methodiek en inspectie speeltoestellen.
• Beheer speeltoestellen, recreatieplassen en veerdiensten. In 2021 actualiseren we het speelbeleid.
• Uitvoeren van het jaarlijks onderhoudsprogramma Waterwerken; onderhoud beschoeiing en waterwerken, fonteinen, sluizen en remmingswerken, onderhoud havens, kaden en bruggen.
• De Groene Kaart is geactualiseerd en opgenomen als Raamwerkkaart  “Hoofgroenstructuur” in de Ontwerp Omgevingsvisie. De Groene kaart is van betekenis in de nieuwe  Bomenverordening (2020). In de Bomenverordening is het beleid ten aanzien van de bescherming van bomen opgenomen. De verordening vormt de basis voor de vergunningverlening, zowel aan de gemeente als particulieren. De actualisatie van de Bomenverordening is, mede n.a.v. de nieuwe Natuurwet, in 2019 gestart en wordt naar verwachting eind 2020 door de raad vastgesteld.
• Als onderdeel van de Begroting 2021 wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met bestedingsvoorstel 39. Het bomenbestand van Zwolle vertegenwoordigt een belangrijk ‘groen maatschappelijk kapitaal’ en speelt een grote rol in thema’s als klimaatadaptatie, biodiversiteit, leefbaarheid, beleving en uitstraling van de stad. Sinds 2018 valt op dat er meer bomen en beplanting in de stad uitdrogen. Ieder jaar monitoren we de bomen en beplanting in het groeiseizoen of bomen verder uitdrogen of herstellen. Daarnaast hebben we te maken met een ‘vergrijzend’ bomenbestand. Voor de aanpak van de droogteschade en het beheren van het uitgebreide bomenbestand investeren wij in 2021 een extra € 408.000.
• Exploiteren van havens en de bediening van de bruggen.

Benutten van initiatieven en mogelijke meekoppelkansen bij ruimtelijke planvorming (zie ook doel 6.4.2)

• Benutten bewonersinitiatieven (zoals de vervolginitiatieven voortvloeiend uit de pilot Vitaal Assendorp en de Groene Loper) en projecten Binnenstadsprogramma voor de vergroening van wijken waaronder de binnenstad;
• Het benutten van meekoppelkansen met de klimaatthema’s wateroverlast, hitte en droogte.
• Deelname aan het provinciale programma “Natuur voor Elkaar” door het inbrengen van kansrijke pilots en projecten, zoals pilot Langdurig Landschapsbeheer, show-cases voor “Meer bruikbaar groen in steden en dorpen” en “Natuurinclusief bouwen” Benutten van de woningbouw bij Stilo-hal  in Dieze voor verbetering van de groene vinger Middelweg (Diezerpark).
• Benutten van de nieuwe ruimtelijk-economische koers voor het gebied Marslanden A (Enexis) en de planontwikkeling voor de Nooterhof ten behoeve van de versterking van de hoofdgroenstructuur langs het Almelose Kanaal en de aanleg van nieuwe recreatieve verbindingen binnen het gebied. Als onderdeel van de Begroting 2021 wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met bestedingsvoorstel 40 (Nooterhof).
• Benutten van gebiedsontwikkelingen zoals de Spoorzone/IJsselhallen. Hier liggen opgaven voor de aanleg van nieuwe parken in de groenarme wijk Assendorp, Hanzeland en Kamperpoort. Bovendien zijn er kansen voor natuurinclusief bouwen met  groene gevels en daken, nestkasten voor vogels en  vleermuizen en herstel van waterstructuren voor klimaatadaptatie.
• Benutten en faciliteren van initiatieven stadslandbouw bij Dijklanden/Langenholte, Spoolde en Berkum.
• Samenwerking met het Natuurplatform Zwolle en daaraan gelieerde partijen. Met de vrijwilligers van de Zwolse Natuurorganisaties wordt samengewerkt om de natuur in Zwolle te versterken.
• Toezien op het goed geregeld hebben van het  eindbeheer van de uiterwaarden van de IJssel (Ruimte voor de Rivier) door of vanwege Rijkswaterstaat.
• Verbeteren van rietlanden langs het Zwarte Water in kader van Natura 2000 projecten en het begeleiden van provinciale Uitvoeringsprogramma Zwarte Water Vecht (UZV).
• Voortzetten van het programma Ruimte voor de Vecht (2019 - 2022) met de 13 partners in de Netwerkorganisatie, aan de hand van het geactualiseerde  Masterplan en uitvoeringsprogramma (zie projecten). .  
• Het uitvoeren van de Pilot Langdurig Landschapsbeheer (Hart  voor de IJsseldelta)  samen met de Gebiedscoöperatie IJsseldelta en de Stichting Particuliere Landschapsdiensten IJsseldelta (SPLIJ).
• Voorbereidingen treffen voor deelname aan een nieuw Europees LEADER-programma ten behoeve van een vitaal platteland.

De reguliere (boom)inspecties ten aanzien van het beheer zijn uitgevoerd en maatregelen zijn ingezet daar waar nodig. In 2021 zijn de eerste vervangingen van droogteschades van bomen en beplanting gerealiseerd. Het boomonderhoud is gecontinueerd om op het juiste niveau te houden. In 2021 is het besluit over de geactualiseerde bomenverordening genomen. De bomenverordening regelt de bescherming van bomen in de stad. De groene kaart is geactualiseerd en tot de gemeentegrenzen uitgebreid. Dit is ook opgenomen in de afgelopen najaar vastgestelde Omgevingsvisie. Hierin is ook opgenomen de wens voor drie nieuwe parken (in Spoorzone en Nieuwe Veemarkt).

Bewonersinitiatieven voor het vergroenen en ontstenen zijn via Groene Loper en Klimaatadaptatieteam succesvol verlopen. Het enthousiasme kwam onder meer tot uiting in de grote deelname van de gemeente Zwolle voor het NK Tegelwippen. Er zijn goede stappen gezet voor het behoud en de verdere ontwikkeling van de Nooterhof.

In het kader van Ruimte voor de Vecht heeft Landschap Overijssel in samenwerking met de gemeente, waterschap en Rijkswaterstaat de plannen voor de rietlanden Zwarte Water en geulen langs de Vecht (o.a. slenken Kranenkolk) verder uitgewerkt. Er zijn verkennende gesprekken gevoerd met onder meer het waterschap en Landschap Overijssel over de versterking van de Vechtcorridor ter hoogte van de A28.

Voor het particulier landschapsonderhoud is samen met Kampen en Zwartewaterland een nieuwe tranche opengesteld (Pilot Hart voor de IJsseldelta). De Stichting Particulier Landschapsonderhoud IJsseldelta (SPLIJ) regelt de uitvoering; in Zwolle hebben zich ruim twintig personen aangemeld voor deelname.

Ook is invulling gegeven aan de raadsmotie “Zet Zwolle in bloei”. Door het realiseren van 3 km bloemrijke weideranden (een kleine hectare voor 6
jaar) ook uitgevoerd via de SPLIJ.

Voor het actualiseren van het speelbeleid hebben we in 2021 pilots gehouden voor toegankelijk en inclusief spelen. We hebben onderzoek gedaan naar bewegen in de buitenruimte en de verbinding gelegd met sport. In 2022 zal een extern bureau het speelbeleid opstellen, we hebben daarvoor offertes aangevraagd.

In 2021 hebben we naast het beheren van de bestaande speel – en recreatie voorzieningen ook het Schellerveertje aangelegd en meerdere wandelroutes ontwikkeld (zie ook hieronder bij projecten). Voor de bestaande speelvoorzieningen zijn vanuit veiligheidsoverwegingen ondergronden aangepast, dat wil zeggen dat de rubberen tegels zijn vervangen door veiligheidsgras. Dit wordt in 2022 en 2023 verder doorgevoerd.

Naast het ontwikkelen van verschillende nieuwe wandelpaden en routes is in 2021 gestart met een inventarisatie van de kansen voor verbetering van de routestructuren. Dit wordt het doorgezet in het nieuwe jaar, ter voorbereiding op de opgave van het groot onderhoud. Hiermee wordt invulling gegeven aan de raadsmotie “Wandelroutes op orde”.

De lasten en de baten laten een voordelig saldo zien van € 416.304 en € 35.592. Omdat er € 220.189 meer is toegevoegd aan de reserves en € 54.103 minder is onttrokken aan de reserves, wordt uiteindelijke een voordelig resultaat gerealiseerd van € 177.604.

Dit voordelig resultaat kan als volgt worden verklaard:

• Voor groenbeleid zijn de kosten € 10.878 lager in verband met werkzaamheden waarvoor al verplichtingen zijn aangegaan, maar waarvan de kosten in 2022 worden gemaakt. Op dit doel zijn verplichtingen aangegaan voor een bedrag van € 19.200, waarvoor het budget wordt toegevoegd aan de reserve nutvw-fysiek. Op dit doel ontstaat hierdoor een nadelig resultaat. Hier tegenover staat een even groot voordelig resultaat op doel 6.4.2 stedelijk groenbeleid.
• Bij het onderdeel havens worden € 73.083 lagere kosten en € 6.910 hogere opbrengsten gerealiseerd. De begrote inkomsten zijn i.v.m. corona naar beneden bijgesteld, het voordeel op de inkomsten komt door een iets hogere bezetting van de havens beroepsvaart. Aan de lastenkant is de begroting niet aangepast i.v.m. corona, hier ontstaan voordelen die onder andere hierop betrekking hebben. Bij de passantenhaven was minder inhuur nodig voor toezicht, schoonmaak, onderhoud en elektra. Hetzelfde doet zich voor bij de beroepsvaart, woonschepen en brugbediening maar wel in mindere mate.  
• Bij het onderdeel groen zijn € 51.964 lagere kosten en € 52.829 hogere opbrengsten gerealiseerd. De hogere opbrengsten komen bijna geheel voort uit ontvangen schadevergoedingen. De kosten zijn € 97.773 lager door overlopende posten die in 2022 worden afgerond en waarvan het budget wordt toegevoegd aan de reserve nutvw-fysiek. Op de overlopende verplichtingen vanuit 2020 is € 9.590 minder besteed. Dit bedrag is ook minder onttrokken uit de reserve nutvw-fysiek. Daarnaast is € 55.399 meer besteed aan diverse zaken waaronder € 32.225 voor schadeherstel.
• Bij het onderdeel water zijn € 214.436 lagere kosten en € 1.939 hogere opbrengsten gerealiseerd. De lagere kosten bestaan voor € 145.456 uit de restitutie na afwikkeling van een oude claim inzake baggerwerkzaamheden. Daarnaast zijn de kosten € 19.750 lager voor overlopende posten waarvan het budget wordt toegevoegd aan de reserve nutvw-fysiek. Een geraamde post van € 17.500 voor renovatie van oude sluizen kon niet uitgevoerd worden door het uitblijven van de juiste (weers-) omstandigheden en is derhalve niet onttrokken aan de reserve nutvw-fysiek. De overige voordelen door lagere kosten bedragen gezamenlijk € 31.730.
• Bij het onderdeel recreatie zijn € 65.750 lagere kosten en € 26.607 lagere opbrengsten gerealiseerd. De opbrengsten zijn onder andere lager door € 12.811 minder parkeeropbrengsten bij de Wijthmenerplas. Het voordelig saldo op de kosten betreft:  
  • De kosten zijn € 75.128 lager doordat overlopende verplichtingen in 2022 worden afgerond. Dit budget wordt toegevoegd aan de reserve nutvw-fysiek.
  • Op de overlopende verplichtingen vanuit 2020 is € 1.027 minder besteed. Dit bedrag is ook minder onttrokken uit de reserve nutvw-fysiek.
  • De kosten voor onderhoud Kleine Veer en recreatieplassen zijn € 34.324 lager. Hierdoor is  € 8.338 meer gestort in de reserves en € 25.986 minder onttrokken uit de reserves onderhoud.
  • Daarnaast zijn er ook diverse voor- en nadelen van € 44.729 nadelig, waaronder hogere kosten aanleg watertappunten € 17.079, hogere kosten beheer en onderhoud Nooterhof € 31.820 en overige kleine voordelen.

De hogere toevoeging aan de reserves wordt veroorzaakt doordat het bedrag van € 211.853 is toegevoegd aan de reserve nutvw-fysiek in verband met werkzaamheden die overlopen naar 2022. Daarnaast is er € 8.338 meer gestort in de onderhoudsreserve Kleine Veer.
De lagere onttrekking aan de reserves wordt voor € 28.117 veroorzaakt doordat minder kosten ten laste zijn gebracht  van de reserve nutvw-fysiek. Daarnaast is er € 3.288 minder onttrokken aan de onderhoudsreserve Kleine Veer en 22.698 minder aan de onderhoudsreserve recreatieplassen.

In het kader van Ruimte voor de Vecht 2 zijn zowel het fietspad langs het spoor bij Herfte als de spooronderdoorgang voor wandelaars, gerealiseerd. De recreatieve verbindingen worden inmiddels druk gebruikt. Dit betekent een versterking van het parklandschap Herfte-Wijthmen.

Bij het  Hoogwaterbeschermingsprogramma Stadsdijken Zwolle zijn de meekoppelkansen, zoals wandelpad Zwartewaterboulevard, opgenomen in de definitieve uitvoeringsplannen.

De vervangingsinvesteringen zijn uitgevoerd. Voor bomen geldt dat de vervangingen gefaseerd zijn uitgevoerd en dat in delen van de stad de populieren, iepen, essen en acacia’s vervangen zijn.

Structuurvisie VCN Fase 1

Herinrichting park Weezenlanden

NLY '12-'15

Ruimte voor de Vecht

Vechtdal - regiodeal

Hoogwaterbeschermingsprogramma meekoppelkansen

Investeringsplan recreatieplassen

2019-Fonteinen

2019-Vijver Lübeckplein

2019-Bomen/beplanting

2019-Spelen

2020-Beschoeiingen, kademuren en waterwerken

2020-Bomen/beplanting

2020-Spelen

Walstroomvoorziening 2019

2021-Beschoeiingen

2021-Renovatie houten fundatie

2021-Spelen

2021-Beschoeiingen&waterwerken

2022-Spelen

2022-Skatebaan Wezenlandenpark vloer

2022-Wandelroutenetwerk

Hieronder wordt een financiële toelichting gegeven op de projecten, de inhoudelijke toelichting is opgenomen onder de toelichting "realisatie kredieten".

Afgesloten projecten
In 2021 zijn een aantal projecten afgesloten:

• Het project Spelen 2019 is in 2021 afgerond en afgesloten.
• Het project Bomen/beplanting 2019 was al in 2020 afgerond en ook in 2021 financieel afgesloten
• Het project Recreatieplassen was al in 2020 afgerond en is in 2021 ook financieel afgesloten. De overschrijding is in voorgaande jaren afgedekt vanuit de reserve onderhoud recreatieplassen.
• Het project Herinrichting Park Weezenlanden was al in 2020 afgerond. De overschrijding is afgedekt door middelen vanuit Berap 2021-1, waarna het project is afgesloten.

Projecten NLY en Ruimte voor de Vecht
Op deze projecten zijn de subsidies inmiddels definitief vastgesteld. Op project Ruimte voor de Vecht vinden nog de laatste afrondende werkzaamheden plaats waarna het project zal worden afgesloten. De resterende middelen voor NLY zullen worden gecombineerd met de werkzaamheden Vechtdal Regiodeal waarna het project NLY kan worden afgesloten.

Projecten Fonteinen en Vijver Lübeckplein
Deze oudere kredieten zijn nog niet afgerond. De aanpak is later in gang gezet, omdat eerst de herinrichtingsplannen van het Lübeckplein duidelijk moesten zijn. Beide verwante projecten zijn inmiddels in uitvoering.